وب 3.0 نسل جدید و تکامل بعدی اینترنت است که با ظهور فناوری‌های مرتبط با آن، چالش‌های حقوقی نوینی پیرامون بازار توکن‌های غیرقابل معاوضه (NFT)، پولشویی، مالکیت زمین‌های مجازی و سایر دارایی‌های دیجیتال و صلاحیت اینترنت غیرمتمرکز مطرح شده است که در این گزارش به آن پرداخته می­شود.

وب 3.0 چیست؟

اختراع شبكه­ جهانی به‌وسیله­­ تيم برنرزلی (Tim Berners‐Lee) كه اولين وبسايت را در سال 1991 راه اندازی کرد، باعث ايجاد تمايل جهانی در ساخت وبسايت‌ها، نه‌تنها با اهداف شخصی و تحقيقاتی، بلكه پراكندن و پخش اطلاعات و ورود به تجارت الكترونيكی جهانی شد. در وب 1.0 دسترسی به اطلاعات بدون تعامل کاربر صورت می­گرفت. با پیشرفت فناوری، وب 2.0 پدید آمد. اکثر وبسایت‌هایی که از سال 2004 مورد استفاده قرار گرفته است، وب 2.0 هستند که ویژگی کلیدی آن­ها محتوای تولید شده توسط کاربر است.

در سال 2014، گاوین وود (Gavin Wood)، یکی از هم‌بنیان‌گذاران اتریوم (Ethereum)، اصطلاح وب 3.0 (Web 3.0) را ابداع و آن را به عنوان یک اینترنت غیر متمرکز (decentralized internet) توصیف نمود. هدف اصلی وب 3.0 بازگرداندن قدرت اینترنت به کاربران عنوان شده است. به‌منظور دستیابی به این هدف، وب 3.0 از فناوری بلاک چین و ارزهای دیجیتال برای ایجاد نوعی مالکیت «دموکراتیک» استفاده می‌کند. ادعا می­شود که وب 3.0  تکامل بعدی اینترنت است و بلاک چین عنصر کلیدی آن. اینترنتی که در آن هیچ الگوریتمی وجود ندارد تا وبسایتی را به کاربر پیشنهاد دهد.

برای سال‌ها، وب 3.0 تنها یک مفهوم بود، اما در دو سال اخیر فناوری‌های وب 3.0 مانند توکن‌های غیرقابل معاوضه و ارزهای دیجیتال رشد چشمگیری پیدا کردند. وب 3.0  که از وب 2.0 فعلی با قابلیت‌های افزوده ساخته شده است هم‌اکنون وجود دارد اما هنوز به جریان اصلی تبدیل نشده است.

مالکیت و مجوزدهی توکن‌های غیرقابل معاوضه (NFT)، پولشویی، مالکیت زمین­ مجازی و دارایی‌های دیجیتال و صلاحیت، چهار حوزه‌ای است که با چالش‌های حقوقی مواجه خواهد شد:

1. مالکیت و مجوزدهی توکن‌های غیرقابل معاوضه

توکن غیر قابل معاوضه یک تصویر دیجیتالی است که متعلق به دارنده توکن است. مسائل حقوقی متعددی در خصوص کپی­رایت، مجوزدهی و پولشویی این توکن‌ها مطرح شده است. در فضایی که تنظیم‌گری مناسبی صورت نگرفته و تصویر خلق شده توسط یک شخص در رایانه‌اش می‌تواند به مبلغ هنگفتی فروخته شود، حقوق کلاسیک کپی­‌رایت و علائم تجاری دیگر پاسخگو نخواهد بود. از جمله چالش‌ها این است که در توکن‌های غیرقابل معاوضه، «مالکیت» توکن نشان دهنده مالکیت مطلق است، اما محتوای توکن ممکن است متعلق به آن شخص نباشد.

خالق یک توکن باید اطمینان حاصل کند که از حق استفاده از تصاویری که خلق می­کند برخوردار است و باید مراحل مجوزدهی را به‌درستی طی کند. نهایتاً اینکه، اشخاص فعّال در این بازار باید قوانین مرتبط با اوراق بهادار و پولشویی را مدنظر قرار دهند.

2. پولشویی

به گزارش وزارت خزانه‌داری ایالات متحده آمریکا، در سه ماه نخست سال 2021، بازار توکن‌های غیرقابل معاوضه بالغ بر 1.5 میلیارد دلار ارزش معاملاتی  بوده که معادل یک بیستم از کل بازار هنر در آمریکاست. به‌طور مشخص، توکن‌های غیرقابل معاوضه و هر دارایی دیجیتال مشابه آن به شدت در معرض پولشویی قرار دارند.

قانون مبارزه با پولشویی استرالیا، «مال» را به «هرگونه دارایی یا منفعت قانونی یا منصفانه در اموال غیرمنقول یا شخصی که شامل پول یا ارز دیجیتال نمی‌شود» تعریف کرده است. بنابراین، به‌نظر می­رسد که در استرالیا، توکن‌های غیرقابل معاوضه برای اهداف قانون مبارزه با پولشویی «مال» به حساب نمی‌آیند.

3. مالکیت زمین‌ها و دارایی‌های دیجیتال

خرید زمین مجازی یا دیجیتال مفهوم عجیبی است، اما وجود دارد و سوابق فروش آن در متاورس موجود است. پرسش اینجاست که آیا زمین مجازی به ارث می­رسد؟ به‌نظر می­رسد که پاسخ مثبت است. زمین‌های مجازی، ارزهای دیجیتال و توکن‌های غیرقابل معاوضه به مانند هر دارایی دیگری قابل وصیت هستند. چالشی که برای چنین دارایی‌های دیجیتالی مطرح است، فراهم آمدن تضمین کافی برای شناسایی، دسترسی و انتقال این دارایی‌هاست.

4. صلاحیت

چه شخصی بر اینترنت غیرمتمرکز نظارت دارد؟ در این حوزه چه قوانینی و بر چه کسانی حاکم است؟ اگر بلاک‌چین چندین حوزه قضایی را در برگیرد، آیا بدین معناست که قوانین بسیاری از کشورها اعمال می شود؟ قانون کدام حوزه قضایی اولویت دارد؟

اگرچه در حال حاضر هیچ پاسخی برای این پرسش‌ها وجود ندارد، قانون‌گذاران کشورها درگیر بررسی آن هستند تا بتوانند پاسخگوی انتظارات سال‌های آتی باشند.

منبع:

Colin Biggers & Paisley  

مترجم و مؤلف:

دکتر شیما عطّار

میتوانید برای خواندن اخبار دیگر جهان به صفحه پویش های حقوقی پژوهشکده حقوقی شهر دانش مراجعه کنید.