موضوع کتاب
آنچه در اين كتاب به جامعه محققان و دانشگاهيان تقديم مي‌شود، گوشه‌اي از راه‌حل‌هاي مورد نياز حقوقي و ثبتي است كه حاصل تجریه علمي نويسنده در تحليل و بررسي مسائل مطروحه در امر تقسيم تركه و مطالبه سهم‌الارث و استفاده از تجربه عملي در اين زمينه است كه مجموعه‌اي مفيد و ابزاري نو و لازم براي قضات محترم محاكم، واحدهاي ثبتي، دانشجويان محترم، وكلا و كارشناسان رسمي دادگستري تشخيص داده شده است، به طوري كه مسائل حقوقي به طريقي طرح و بحث شده كه دادرس يا وكيل دعاوي بتواند در دادگاه از آن استفاده كند. نوشتار پيش رو از دو جنبه نظري و كاربردي به بحث در موضوعات تقسيم تركه و مطالبه سهم‌الارث و تبيين مسائل آن پرداخته است. در بعد نظري سعي شده تا بحث‌هاي بيشتر تئوريك راجع به آن مقوله مطرح گردد تا نگاهي كلي و كلان به مقوله حاضر داشته باشيم، و از جنبه عملي نيز تلاش بر اين بوده تا جنبه كاربردي و آنچه كه در عمل بيشتر موضوع پرسش قرار مي‌گيرد مورد بحث قرار گيرد، و از همين رو در بخش‌هاي كتاب، مستندات و آراء و نظريات مشورتي و رويه‌هاي عملي و نشست‌هاي قضايي آورده شده است.

مخاطبین این کتاب چه کسانی هستند.

مخاطبین مجموعه پیش رو؛ قضات محترم محاكم، وكلا و كارشناسان رسمي دادگستري، کارشناسان واحدهاي ثبتي، و دانشجويان حقوق می باشند

نظریاتی متفاوت و نگاهی جدید

در اين مجموعه به جنبه‌هاي قضايي و حقوقي مسائل بيش از جنبه‌هاي تئوري آن اهميت داده شده است و در خلال مسائل قضايي و ثبتي، از انتقاد به قوانين موضوعه و پيشنهاد و راه‌حل بهتر دريغ نشده است، به طوري كه بخش اصلي بحث اختصاص به حل دشواري‌هاي محاكم از نظر قضايي و ثبتي در زمینه تقسیم ترکه و مطالبه سهم الارث دارد و سعي شده كه از مجموع مقررات موضوعه قواعدي استخراج و گوشزد شود تا هم مطالعه و به خاطر سپردن راه حل مسائل آسان‌تر گردد و هم اگر فروعي در اين مجموعه ذكر نگرديده با توجه به آن قواعد بتوان راه حل مناسبي براي آن پيدا كرد.
در مورد تنظيم مطالب، از نظر سهولت مطالعه و يافتن مشكلات هر قضيه سعي شده است كه مسائل مختلف به ترتيب منطقي و با عناوين مشخصي مورد بررسي قرار گيرد و حتي‌المقدور هر فرع مهمي تحت عنوان خاصي قرار داده شده تا خواننده بتواند با مراجعه به فهرست مطالب به آساني قضيه مورد نظر خود را بيابد. همچنين براي جلوگيري از طولاني شدن مباحث و ايجاد تنوع در مطالب، دقت شده كه فروع مختلف هر قضيه تا حد امكان به مباحث كوچك‌تري تقسيم و هر يك با عنوان خاصي مطرح گردد.

قسمتی از کتاب

اهم شرايط و ويژگي‌هاي افراز به شرح ذيل مي‌باشد:
الف) وجود مال مشاع (اعم از منقول و غيرمنقول)؛
ب) وجود اموال مشترك مثلي كه اجزاي آن برابر است و يا بهاي اجزاي آن برابر است (مثل حبوبات، گردو، بادام)؛
ج) وجود مال مشترك قيمي متساوي‌الاجزا (مثل پارچه و برخي از زمين‌ها)؛
د) تقسيم مال مشترك به نسبت حصه شركا، كه در صورت برابري حصه‌ها، لازم نيست مقدار حصه از تمام جهات معلوم شود؛ چون افراز تمييز حق است؛ نه بيع (جنبه مسامحه‌اي دارد؛ نه مغابنه‌اي)؛
ح) افراز جنبه تأسيسي دارد؛ نه اعلامي؛
ط) افراز هم به تراضي مقدور است و هم به وسيله دادگاه؛
ي) در افراز، انتخاب حصه يا به تراضي و يا به قرعه انجام مي‌شود؛
بنابراين، افراز درصورتي امكان دارد كه مال مشاع داراي اجزايي مساوي و برابر باشد، اجزاي مساوي، مانند گندم و اجزاي برابر، مانند زمين زراعي كه تمام بخش‌هاي آن يكسان و داراي بهاي برابر باشد. در حقيقت مي‌توان گفت، ساده‌ترين و طبيعي‌ترين راه تقسيم، تقسيم به افراز است و تا زماني كه امكان تقسيم به افراز وجود داشته باشد امكان تقسيم به تعديل و تقسيم به رد امكان ندارد مگر اينكه طرفين تراضي نمايند، در غير اين صورت ترتيب تقسيم مال مشاع در طول يكديگر قرار دارند. (تقسيم به افراز ـ تقسيم به تعديل ـ تقسيم به رد) به‌طوري كه كارشناس در برخورد با خواسته تقسيم تركه، تكليف به رعايت اين ترتيب ميباشد.