سخن ناشر
دیباچه
فهرست اختصاری مطالب
پیشگفتار
مقدمه
بخش اول: شکل‌گیری عناصر بنیادین اصل حاکمیت قانون در رویه دادگاه‌های کیفری بین‌المللی یوگسلاوی سابق و رواندا
فصل اول: مبانی نظری اصل حاکمیت قانون
مبحث اول ـ اندیشه‌های حاکمیت قانون
مبحث دوم ـ مفهوم حاکمیت قانون
مبحث سوم ـ مفهوم حاکمیت بین‌المللی قانون
فصل دوم: امنیت حقوقی در رویه دادگاه‌های کیفری بین‌المللی یوگسلاوی سابق و رواندا
مبحث اول ـ مفاهیم و مبانی فکری اصل امنیت حقوقی در عرصه داخلی و بین‌المللی
گفتار اول ـ مفهوم امنیت
گفتار دوم ـ اصل امنیت حقوقی در حقوق داخلی
بند اول ـ مفهوم اصل امنیت حقوقی
الف ـ مبانی فکری و تاریخچه اجمالی اصل امنیت حقوقی
ب ـ اصول حقوقی فرعی ناشی از اصل امنیت حقوقی
بند دوم ـ اصل امنیت حقوقی در عرصه بین‌المللی
الف ـ مفهوم امنیت انسانی و کاربرد آن
ب ـ سازکار حقوقی تأمین امنیت انسانی در سپهر بین‌المللی
مبحث دوم ـ اصول ضامن کیفیت قوانین در رویه دادگاه‌های کیفری بین‌المللی اختصاصی
گفتار اول ـ اصل شفافیت قانون
گفتار دوم ـ اصل انسجام قانون
گفتار سوم ـ اصل اعتماد مشروع به قوانین
گفتار چهارم ـ اصل سهولت دسترسی به قوانین
مبحث سوم ـ اصول حامی وضعیت حقوقی افراد
گفتار اول ـ اصل قانونی بودن جرم و مجازات
بند اول ـ مفهوم قانونی بودن جرم و مجازات
بند دوم ـ مبنای اصل قانونی بودن جرم و مجازات
بند سوم ـ اصل قانونی بودن جرم و مجازات در اسناد بین‌المللی
بند چهارم ـ اصل قانونی بودن جرم و مجازات در رویه محاکم کیفری بین‌المللی اختصاصی
گفتار دوم ـ اصل برائت
بند اول ـ مفهوم اصل برائت
بند دوم ـ محدوده اصل برائت
بند سوم ـ پیامدهای اصل برائت در رویه محاکم کیفری بین‌المللی اختصاصی
الف ـ فرض بی‌گناهی به عنوان اساس رفتار با متهم
ب ـ مسؤولیت اثبات جرم (بار اثبات دلیل)
ج ـ الگوی اثبات جرم در انطباق با قانون و بدون هرگونه شک معقول
گفتار سوم ـ اصل منع محاکمه یا مجازات مجدد برای جرم واحد
بند اول ـ مفهوم اصل و منع محاکمه یا مجازات مجدد برای جرم واحد
بند دوم ـ اصل عدم محاکمه یا مجازات مجدد در رویه محاکم کیفری بین‌المللی اختصاصی
فصل سوم: امنیت قضایی در رویه دادگاه‌های کیفری بین‌المللی یوگسلاوی سابق و رواندا
مبحث اول ـ حمایت حقوقی از قربانیان و شهود جنایات بین‌المللی
گفتار اول ـ قواعد و مقررات ناظر بر حفظ هویت و امنیت قربانیان و شهود
گفتار دوم ـ حفظ هویت و امنیت قربانیان و شهود در رویه دادگاه‌های کیفری بین‌المللی اختصاصی
بند اول ـ رویه شعب بدوی
بند دوم ـ رویه شعبه استیناف
مبحث دوم ـ عدالت انتقالی
گفتار اول ـ مفهوم و اهمیت عدالت انتقالی
گفتار دوم ـ قلمرو عدالت انتقالی
گفتار سوم ـ اهداف عدالت انتقالی
بند اول ـ تثبیت اصول حاکمیت قانون
بند دوم ـ مبارزه با بی‌کیفری
الف ـ مبارزه با بی‌کیفری در اسناد و رویه بین‌المللی
ب ـ مبارزه با بی‌کیفری در رویه دادگاه کیفری بین‌المللی یوگسلاوی سابق
ج ـ مبارزه با بی‌کیفری در رویه دادگاه کیفری بین‌المللی رواندا
بند سوم ـ ظرفیت‌سازی
الف ـ ظرفیت‌سازی به مثابه یک الگوی عدالت محور جهانی
ب ـ ظرفیت‌سازی در روند محاکم کیفری بین‌المللی یوگسلاوی اختصاصی
1- برنامه‌های ظرفیت‌سازی دادگاه کیفری بین‌المللی یوگسلاوی سابق
2- برنامه‌های ظرفیت‌سازی دادگاه کیفری بین‌المللی رواندا
1-2- ترویج حمایت از شهود
2-2- ترویج حقوق بازداشت‌شدگان و زندانیان
3-2- ترویج استفاده از فن آوری جدید در تشریفات قضایی
1-2-3- سیستم نسخه برداری فوری
2-2-3- استفاده از ابزار ارتباط ویدئویی
گفتار چهارم ـ روش‌های عدالت انتقالی
بند اول ـ روش قضایی
بند دوم ـ روش غیرقضایی
الف ـ کمیسیون‌های حقیقت‌یاب
ب ـ غرامات
ج ـ عذرخواهی علنی
د ـ توسعه درک مشترک تاریخی
هـ ـ تأکید بر حقیقت
بند سوم ـ روش ترکیبی
گفتار پنجم ـ رابطه دوسویه عدالت انتقالی و حاکمیت قانون
بند اول ـ عطف بماسبق شدن قانون
بند دوم ـ تقابل عفو با برابری مقابل قانون
بند سوم ـ استقلال مرجع رسیدگی
بند چهارم ـ تضمین اصول دادرسی منصفانه
خلاصه بخش اول
بخش دوم: شکل‌گیری معیارهای اصل حاکمیت قانون نسبت به کنش‌گران غیرنهادی محاکم کیفری بین‌المللی یوگسلاوی سابق و رواندا
فصل اول: معیارهای حاکم بر عدالت رویه‌ای نسبت به کنش‌گران غیرنهادی
مبحث اول ـ اصل علنی بودن رسیدگی در دادگاه‌های کیفری بین‌المللی اختصاصی
گفتار اول ـ محدوده اصل علنی بودن محاکمات
گفتار دوم ـ محدودیت‌های وارده بر اصل علنی بودن محاکمات
گفتار سوم ـ علنی بودن حکم
مبحث دوم ـ اصل برابری در محاکم کیفری بین‌المللی اختصاصی
گفتار اول ـ مفهوم اصل برابری
گفتار دوم ـ نتایج اصل برابری
مبحث سوم ـ اصل سریع بودن دادرسی در محاکم کیفری بین‌المللی اختصاصی
گفتار اول ـ مفهوم اصل سریع بودن دادرسی
گفتار دوم ـ ملاک ارزیابی مدت معقول و تأخیر غیرموجه
گفتار سوم ـ رویکرد محاکم کیفری بین‌المللی ویژه نسبت به علل طولانی شدن رسیدگی
بند اول ـ علل اطاله دادرسی
الف ـ رفتار متهم
ب ـ اصلاح کیفرخواست
ج ـ گردآوری دلایل
بند دوم ـ روش‌های تسریع در محاکمات
الف- گزارش خلاصه پرونده
ب-استفاده از قاضی مقدماتی
ج- کنفرانس‌های چندمنظوره
د- اقرار متهم
مبحث چهارم ـ اصل دادرسی حضوری
گفتار اول ـ اهمیت دادرسی حضوری
گفتار دوم ـ منع دادرسی غیابی
فصل دوم: قواعد و رویه حاکم بر عدالت رویه‌ای نسبت به کنشگران غیرنهادی
مبحث اول ـ حقوق اشخاص مظنون
گفتار اول ـ اهمیت و جایگاه حقوق مظنونان در اسناد بین‌المللی حقوق بشر
گفتار دوم ـ حقوق مظنونان در محاکم کیفری بین‌المللی اختصاصی
بند اول ـ حقوق مربوط به مرحله بازجویی
الف ـ حق سکوت و خودداری از اقرار به جرم
ب ـ حق داشتن مترجم
ج ـ حق بر برخورداری از مساعدت حقوقی
1- وکیل تعیینی
2- وکیل معاضدتی
بند دوم ـ حقوق اشخاص مظنون در مرحله دستگیری و بازداشت
الف ـ حق مصونیت از دستگیری و بازداشت خودسرانه
1- ضرورت قانونی بودن دستگیری و بازداشت
2- معیارهای قانونی دستگیری و بازداشت
ب ـ حق آگاهی از دلایل دستگیری
ج ـ حق مصونیت از هر شکل اجبار، فشار، شکنجه و رفتارهای غیرانسانی
د ـ حق اعتراض درباره قانونی بودن دستگیری و بازداشت
1- مبنای حق اعتراض به قانونی بودن دستگیری و بازداشت
2- حق اعتراض به قانونی بودن دستگیری و بازداشت در اسناد و رویه محاکم کیفری بین‌المللی ویژه
هـ ـ جبران خسارت ناشی از بازداشت غیرقانونی
مبحث دوم ـ حقوق اشخاص متهم
گفتار اول ـ حق بر آزادی موقت
بند اول ـ استثنایی بودن آزادی
بند دوم ـ شرایط مؤثر در آزادی موقت
الف ـ وضعیت جسمانی متهم
ب ـ مدت بازداشت
ج ـ نداشتن خطر برای قربانیان، شهود و سایرین
د ـ کسب نظر دولت میزبان
هـ ـ تضمین حضور متهم برای دادرسی
گفتار دوم ـ حقوق دفاعی متهم
بند اول ـ حق آگاهی از اتهام و دلایل آن
الف ـ مبانی حق اطلاع از اتهام و دلایل آن
ب ـ تکلیف بر افشای دلایل و اطلاعات
بند دوم ـ فرصت و تسهیلات برای تدارک دفاع
الف ـ مفهوم دفاع
ب ـ بار اثبات دفاع
ج ـ حق استفاده از وکیل
1- وکیل تعیینی
2- وکیل معاضدتی
3- رفتار حرفه‌ای وکیل
گفتار سوم ـ حقوق اثباتی متهم
بند اول ـ حق متهم در پرسش و استماع شهود
الف ـ شهود ناشناس
ب ـ شهادت غیرمستقیم (با واسطه) و شهادت مکتوب
بند دوم ـ حق حضور و استماع شهادت شهود تعرفه‌شده متهم
بند سوم ـ معیار پذیرش دلایل مربوط به حقوق متهم
مبحث سوم ـ آشتی میان حق متهم بر اصل منع محاكمه دوباره و تجدیدنظرخواهی دادستان
مبحث چهارم ـ ضمانت اجراهای نقض حقوق متهم
گفتار اول ـ حق متهم بر پژوهش خواهی
بند اول ـ پژوهش از حکم
بند دوم ـ پژوهش از مجازات
بند سوم ـ پژوهش خواهی از سایر تصمیمات
گفتار دوم ـ قلمرو پژوهش خواهی
بند اول ـ اشتباه موضوعی
بند دوم ـ اشتباه حکمی
گفتار سوم ـ پیامدهای تجدیدنظرخواهی
گفتار چهارم ـ حق بر اعاده دادرسی
گفتار پنجم ـ شیوه‌های جبران نقض حقوق
بند اول ـ راهکار‌های داخلی جبران نقض حقوق
بند دوم ـ راهکار‌های خارجی جبران نقض حقوق
فصل سوم: قواعد و رویه حاکم بر عدالت رویه‌ای نسبت به محکوم علیهم
مبحث اول ـ اهداف اساسی مجازات‌های بین‌المللی و توقعات قانونی محکوم علیهم
گفتار اول ـ حق شخص بر اصل تحمیل مجازات به موجب قانون
گفتار دوم ـ حق متهم بر ارائه دلایل نسبت به تعیین مجازات
گفتار سوم ـ اصل تفرید مجازات‌ها
بند اول ـ شدت جرم
بند دوم ـ فردی کردن مجازات
گفتار چهارم ـ حق محکوم‌علیه برای اصلاح
گفتار پنجم ـ تعدد مجازات‌ها
مبحث دوم ـ حقوق محکوم علیهم در مرحله اجرای مجازات
گفتار اول ـ بین‌المللی بودن مجازات‌ها و حق مقامات بین‌المللی بر نظارت
گفتار دوم ـ حق محکوم علیهم برای رفتار برابر در مرحله تعیین و اجرای مجازات
خلاصه بخش دوم
بخش سوم: شکل‌گیری فرایند ماهیتی اصل حاکمیت قانون نسبت به کنش‌گران نهادی محاکم کیفری بین‌المللی یوگسلاوی سابق و رواندا
فصل اول: معیارهای نهادی اصل حاکمیت قانون در رویه دادگاه‌های کیفری بین‌المللی یوگسلاوی سابق و رواندا
مبحث اول ـ قانونی بودن محاکم کیفری بین‌المللی اختصاصی
گفتار اول ـ مفهوم قانونی بودن دادگاه
بند اول ـ قانونی بودن محاکم داخلی
بند دوم ـ قانونی بودن محاکم کیفری بین‌المللی
گفتار دوم ـ قانونی بودن ایجاد محاکم کیفری بین‌المللی اختصاصی
بند اول ـ قانونی بودن تأسیس دادگاه کیفری بین‌المللی یوگسلاوی سابق
بند دوم ـ قانونی بودن تأسیس دادگاه کیفری بین‌المللی رواندا
مبحث دوم ـ صلاحیت محاکم کیفری بین‌المللی اختصاصی
گفتار اول ـ صلاحیت ذاتی
گفتار دوم ـ صلاحیت موضوعی
بند اول ـ مفهوم صلاحیت موضوعی
بند دوم ـ صلاحیت موضوعی محاکم کیفری بین‌المللی اختصاصی
الف ـ صلاحیت موضوعی دادگاه کیفری بین‌المللی یوگسلاوی سابق
1- جرایم پیش‌بینی شده در کنوانسیون‌های چهارگانه ژنو
2- نقض قوانین و رسوم جنگ
3- نسل‌زدایی
4- جنایت علیه بشریت
ب ـ صلاحیت موضوعی دادگاه کیفری بین‌المللی رواندا
1- نسل‌زدایی
2- جنایات علیه بشریت
3- نقض ماده ۳ مشترک بین معاهدات ژنو و پروتکل الحاقی شماره ۲
گفتار سوم ـ صلاحیت شخصی
بند اول ـ مفهوم صلاحیت شخصی
بند دوم ـ صلاحیت شخصی محاکم کیفری بین‌المللی اختصاصی
الف ـ صلاحیت شخصی دادگاه کیفری بین‌المللی یوگسلاوی
ب ـ صلاحیت شخصی دادگاه کیفری بین‌المللی رواندا
گفتار چهارم ـ صلاحیت مکانی و زمانی
بند اول ـ مفهوم صلاحیت مکانی و زمانی
بند دوم ـ قلمرو صلاحیت مکانی و زمانی محاکم کیفری بین‌المللی اختصاصی
الف ـ قلمرو صلاحیت مکانی و زمانی محکمه کیفری بین‌المللی یوگسلاوی سابق
ب ـ قلمرو صلاحیت مکانی و زمانی محکمه کیفری بین‌المللی رواندا
فصل دوم: تضمین‌های نهادی ماهیت اصل حاکمیت قانون در رویه محاکم کیفری بین‌المللی یوگسلاوی سابق و رواندا
مبحث اول ـ اصل استقلال محاکم کیفری بین‌المللی اختصاصی
گفتار اول ـ مفهوم استقلال
بند اول ـ تعریف استقلال
بند دوم ـ مقایسه استقلال با بی‌طرفی
بند سوم ـ عوامل مؤثر بر استقلال محاکم کیفری، بین‌المللی اختصاصی
الف ـ استقلال در مقابل دولت‌ها
ب ـ استقلال در مقابل سازمان‌های بین‌المللی
ج ـ استقلال در مقابل عوامل دیگر
گفتار دوم ـ استقلال محاکم کیفری بین‌المللی اختصاصی
بند اول ـ استقلال ساختاری
بند دوم ـ استقلال در اعمال صلاحیت
مبحث دوم ـ اصل بی‌طرفی
گفتار اول ـ مفهوم بی‌طرفی دادگاه
گفتار دوم ـ بی‌طرفی محاکم کیفری بین‌المللی اختصاصی
بند اول ـ بی‌طرفی از منظر اسناد
بند دوم ـ رویکرد دادگاه کیفری بین‌المللی یوگسلاوی سابق، به اصل بی‌طرفی
الف ـ دادگاه کیفری بین‌المللی یوگسلاوی سابق و ارتباط با ناتو
ب ـ قضيه اسلو بودان ميلوسوییچ
ج ـ سیاست زدگی و رویکرد جانب‌دارانه دادگاه
د ـ معیارهای دوگانه (مضاعف)
هـ ـ جرایم جنگی ناتو
و ـ جرایم ناتو در صربستان یوگسلاوی
ز ـ نقض‌های قانونی و خشونت نژادی
ح ـ پرونده داسكوتادیج
ط ـ كلارا دل پونته: من و كيفرهای جنگی
فصل سوم: قواعد و رویه حاکم بر تضمین‌های ماهیتی اصل حاکمیت قانون
مبحث اول ـ استقلال قضات
گفتار اول ـ ضمانت‌های استقلال در انتخاب قضات
بند اول ـ شرایط و صفات قاضی در محاکم کیفری بین‌المللی ویژه
بند دوم ـ تشریفات تعیین قضات
گفتار دوم ـ استقلال در عملکرد قضایی
مبحث دوم ـ استقلال دادستان
گفتار اول ـ ضمانت‌های آیینی و تعینی استقلال دادستان
بند اول ـ ویژگی‌های فردی دادستان
بند دوم ـ تشریفات تعیین دادستان
گفتار دوم ـ استقلال عملکرد دادستان
بند اول ـ مزایا و مصونیت‌های دادستان
بند دوم ـ ارزیابی رفتار دادستان
مبحث سوم ـ استقلال وکیل
گفتار اول ـ استقلال وکیل در مقابل دادگاه
گفتار دوم ـ استقلال وکیل در مقابل سایر عوامل
مبحث چهارم ـ بی‌طرفی قضایی
گفتار اول ـ بی‌طرفی دادگاه
گفتار دوم ـ بی‌طرفی قضات
گفتار سوم ـ بی‌طرفی دادستان
خلاصه بخش سوم
نتیجه‌گیری
منابع