کشور بریتانیا دارای آب و هوای مرطوب و دارای فضای مساعد برای رشد درختان و جنگل‌هاست که این امر سخت‌گیری کمتری را در حفاظت از درختان در مقایسه با کشورهایی دارای آب و هوای خشک نظیر ایران اقتضا می‌کند. با این وجود قانون‌گذار برای حفاظت از درختان در مواردی تا جرم‌انگاری آن‌ها پیش رفته است و البته جبران آسیب وارد شده به فضای سبز را دنبال کرده است. در بریتانیا، قطع درختان چنانچه بر اساس قانون جنگلداری مصوب 1967 صورت گیرد یک فعالیت قانونی  محسوب می شود.  جز موارد استثنایی، هر شخصی موظف است قبل از قطع درختان، از کمیسیون جنگلبانی مجوزهای لازم را اخذ نماید. پس از اعطاء و دریافت مجوز قطع درخت، این مجوز در طول مدت پروانه، حتی در صورت ایجاد تغییر در مالکیت زمین پابرجاست.

در وبیناری که در نهم فوریه 2023 به‌‌منظور حفاظت از درختان توسط گروهی از فعّالان حوزه حفاظت از محیط زیست (جیل کرافورد و تریسی لاوجوی)  در بریتانیا برگزار گردید، طیف وسیعی از موضوعات در مورد حفاظت از درختان، مانند نیاز به مجوز برای قطع درختان و دستورات حفاظت از درختان (Tree Preservation Orders) و توصیه‌‌هایی برای  سازندگان ساختمان‌ها و مالکان زمین (tips for developers) مورد بررسی قرار گرفت.

مجوز قطع درختان

بخش‌های 9 تا 26 «قانون جنگل‌داری» بریتانیا به کنترل قطع درختان می‌پردازد. ماده 17 این قانون، قطع بدون مجوز درختان را جرم‌انگاری نموده است و نقض بند 17، جریمه 2500 پوندی به ازای هر درخت یا دو برابر ارزش درخت، هر کدام که شدیدتر باشد را پیش‌بینی نموده است. به دلیل ملاحظات تجاری، این مجازات‌های مالی، افراد یا شرکت‌هایی را که به طور غیرقانونی درختان را به منظور اهداف خود قطع می‌‌کردند،  بازنمی‌داشت. به همین جهت،  بند 17 قانون در اول  ژانویه 2023 اصلاح گردید تا میزان حداکثر مجازات را افزایش دهد.

به موجب این اصلاحیه، عدم رعایت اخطار اجرایی از سوی کمیسیون جنگلبانی، متخلفین را در معرض مجازات حبس و جریمه‌های مالی نامحدود قرار می‌دهد. همچنین، اعلامیه‌های اخطارهای اجرایی برای مالک زمین در اداره ثبت فهرست شده و برای خریداران احتمالی زمین قابل مشاهده است، و این امر می‌تواند ارزش زمین را به میزان چشم‌گیری کاهش  ‌دهد.

در صورت وجود تخلفات مشکوک، تحقیقات اولیه توسط کمیسیون جنگلبانی انجام می‌شود. اگر برای قطع درختان افراد مرتکب رفتارهای غیرقانونی شده باشند، معمولاً موضوع به اداره محیط زیست و امور روستایی (DEFRA) منتقل می‌‌شود تا به تحقیقات ادامه دهد. اگر تصمیمی مبنی بر تعقیب صادر شود، این موضوع به دادسرا ارجاع و متعاقب آن در دادگاه عالی به پرونده رسیدگی می‌شود.

لازم به ذکر است که جنگل‌زدایی با قطع درختان متفاوت است، جنگل‌زدایی باعث از بین رفتن نیمه‌‌دائمیِ جنگل می‌شود اما قطع درختان باعث از بین رفتن دائمی درختان نمی‌گردد. جراحیِ درخت از طریق قطع‌‌کردن یا تاپینگ (از جمله لاک زدن) برای حفظ سلامتی و افزایش طول عمر نیز مجاز است. قطع درختان با ارتفاع کمتر از 1.3 متر با قطر 8 سانتی متر یا کمتر نیز مجاز است. حذف درختان خطرناک و مزاحم و قطع درختان  مزاحم برای احداث ساختمان در صورتی که بعد از بررسی جهات لازم به ساختمان مجوز داده شده باشد  نیز مشمول مجوز قطع درخت می‌باشد.

وضعیت قطع درختان در ایران:

در این خصوص، خوشبختانه در حقوق ایران، قانون «حفظ و گسترش فضای سبز وجلوگیری از قطع بی‌رویه درخت» مصوب 1352 در ماده 1 قطع درختان را در محدوده قانونی و حریم شهرها بدون اجازه شهرداری و در روستاها  بدون اجازه وزارت کشاورزی و منابع طبیعی ممنوع دانسته است. مجازات از بین بردن درختان در قوانین ایران، مجازات نسبتاً سنگینی است. ماده 686 تعزیرات این موضوع را جرم‌انگاری نموده است و بیان می‌‌دارد: «هر کس درختان موضوع ماده 1 قانون گسترش فضای سبز را عالماً عامداً و برخلاف قانون مذکور قطع یا موجبات از بین رفتن آن‌‌ها را فراهم آورد، علاوه بر جبران خسارت وارده حسب مورد به حبس تعزیری از شش ماه تا سه سال و یا جزای نقدی از سه میلیون تا هجده میلیون ریال محکوم خواهد شد». این جرم حتی اگر قطع درخت توسط مالک آن ارتکاب یافته باشد نیز تحقق می یابد.  زیرا این جرم  از جرایم علیه آسایش عمومی شناخته شده است. با این حال اجرای این قانون در ایران با مشکلاتی مواجه است و جای تحقیق بیشتری است که چرا این قانون به قدر کافی بازدارنده از قطع درختان و کم‌شدن تعداد آن‌ها نیست.

دستورات حفاظت از درختان

در بریتانیا، دستورات حفاظت از درختان توسط یک مقام برنامه‌ریزی محلی (LPA) برای محافظت از درختان خاص، گروه‌های درختان یا زمین‌های جنگلی در راستای منافع  عمومی صادر می‌شود. دستورات را می‌توان برای درختان به صورت خاص برای یک درخت، یا گروهی از درختان یا حتی گونه‌‌های خاصی از درختان که در یک منطقه خاص وجود دارد اعمال کرد. گاهی ممکن است یک یا چند گونه از درختان بنا بر مصالحی مورد حفاظت بیشتر قرار گیرند و اجازه قطع آنها صادر نشود مثل آن‌که برخی درختان ممکن است مورد علاقه پرندگان برای ساخت آشیانه باشند و قطع آنها ممکن است به چرخه زندگی پرندگان آسیب وارد کند. نقض دستور این مقام، جرم‌انگاری شده است و مرتکب را به کاشت مجدد درختانی که حذف یا محو شده‌اند، نیز محکوم می‌‌نماید. دوره اعتراض به دستور در دادگاهِ عالی نیز شش هفته در نظر گرفته شده است.

توصیه‌‌های کارشناسان به  سازندگان و مالکان زمین‌ها در بریتانیا

در وبینار مذکور توصیه‌‌هایی برای  سازندگان و مالکان زمین ارائه شد:

• پیش از هرگونه اقدام، دستورات حفاظت از درختان مورد نظر و اسناد مرتبط به آن‌ها را بررسی کنید؛
• از متخصص و کارشناس درختان که دارای پروانه باشد بخواهید تا درختان مورد نظر را ، ارزیابی کند و گزارش خود را بطور مکتوب ارائه کند؛
• توصیه می‌شود برای اطمینان از شناسایی و رعایت مراحل قانونی و قبل از آن‌که وارد یک ماجرای پردردسر شوید، بعد از طی مراحل فوق و پیش از قطع هر درختی از وکلا و مشاورین حقوقی بهره بگیرید.

منبع:

passle.net

مترجم و مؤلف:

دکتر مهدیه وجدانی‌فخر

میتوانید برای خواندن اخبار دیگر جهان به صفحه پویش های حقوقی پژوهشکده حقوقی شهر دانش مراجعه کنید.