کتاب منتخب مقالات در حقوق، دادرسی و داوری بین‌المللی (جلد اول) منتشر شد
مؤلف: دکتر سید جمال سیفی
انتشارات پژوهشکده حقوقی شهردانش
چاپ اول
سال 1402
موضوع این کتاب چیست؟
این کتاب مجموعه ای از مقالات نویسنده است که به طور جداگانه در مجلات معتبر داخلی انتشار یافته است. از آن رو که مطالب و موضوعات ذکر شده در مقالات همچنان از اهمیت بسیار زیادی در جامعه حقوقی کنونی برخوردار است و همچنین بدین جهت که گردآوری این مقالات در یک کتاب دسترسی محققین به آنها را آسانتر میسازد، نویسنده به فکر تدوین آنها در یک مجموعه افتاده است. از سوی دیگر، تنوع موضوعی و محتوایی هر یک از مقالات، این مجموعه را از کتابی با موضوع واحد که در آن هر یک از مقالات موضوعی منحصر به فرد دارند، متمایز می سازد و ترکیب متنوعی را به این مجموعه میبخشد که مقالات آن بعضاً در چارچوبی با بهره‌مندی از تجربیات حرفه‌ای داوری و قضائی نویسنده نوشته شده‌اند.
مخاطب این کتاب چه کسانی هستند؟
دانش‌آموختگان، دانش‌پژوهان حقوق و دانشجویان دوره‌های کارشناسی ارشد و دکتری حقوق بین‌الملل عمومی، حقوق خصوصی، حقوق تجارت بین‌الملل، و روابط بین‌الملل که در حال گذراندن واحدهای درسی مرتبط از قبیل داوری بین‌المللی و روش‌های مسالمت‌آمیز حل و فصل اختلافات بین المللی بوده و یا به تحقیق در این زمینه مشغولند مهمترین مخاطبین این کار هستند. همچنین این کتاب میتواند منبعی مورد استفاده برای تمام کسانی باشد که در ایران به فعالیت حقوقی اشتغال دارند. از این رو این کتاب علاوه بر آنکه میتواند در محافل دانشگاهی مورد استفاده قرار گیرد، میتواند منبعی مفید برای قضات، وکلا و مشاوران حقوقی باشد.
نظریاتی متفاوت و نگاهی جدید:
با عنایت به این امر که مقالات گردآوری شده در این مجموعه در سه حوزه متمایز شامل بخش نخست (داوری بین المللی)، بخش دوم (دیوان بین المللی دادگستری)، و بخش سوم (محتوای حقوق بین الملل) گردآوری شده‌اند، همین خصیصه مهمترین وجه تمایز کتاب حاضر بوده و آن را برای دانشجویان، وکلاء و مشاورین حقوقی فعال در تمامی حوزه‌های مزبور قابل استفاده میسازد.
قسمتی از کتاب:
حاکمیت اراده طرفین و حق انتخاب آنان، در کنار اصل احترام به قانون، هنوز یکی از پایه های اصلی داوری بین‌المللی محسوب می‌گردد. همین مفهوم مبنای تنوع، تخصص و تکثر در هیئت‌های مختلف داوری و مبنای تنوع در روش کار و آئین رسیدگی آنها ست و از متمرکز شدن داوری در یک دیوا‌ن‌سالاری واحد ثابت جلوگیری میکند. این امر به نوبه خود نوعی از تکثر و دموکراسی به داوری اعطا میکند و آنرا بیشتر مستعد حل و فصل مسالمت آمیز اختلافات بین‌المللی میسازد.
فهرست مطالب:
بخش نخست: داوری
گفتار نخست: داوري و حل‌وفصل مسالمت‌آميز اختلافات بين‌المللي
مقدمه
1- جهان‌شمولی و استمرار مفهوم داوري
2- كنفرانس‌هاي صلح 1899-1907 و نهادینه‌سازی داوري بين‌المللي
3- وضعيت كنونی داوری بين‌المللي: كاميابي ما و ناكامي‌ها
نتیجه‌گیری
گفتار دوم: اصل 139 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران در آینه آراء داوری بین‌المللی و تحفظ‌های ایران در معاهدات سرمایه‌گذاری
مقدمه
1- فلسفه وضع و دامنه شمول اصل 139 قانون اساسی
1-1- تاریخچه و فلسفه وضع
2-1- دامنه شمول
2- طبقه‌بندی آراء داوری بین‌المللی راجع به اصل 139 قانون اساسی
1-2- تصریح به شرایط اصل 139 در شرط داوری
2-2- عدم تصریح به شرایط اصل 139 در شرط داوری
1-2-2 دعوای شرکت «الف ـ آکیتن» علیه شرکت ملی نفت ایران
2-2-2- دعوای شرکت فراماتوم علیه سازمان انرژی اتمی ایران
3-2-2- رأی دیوان عالی کشور هلند در دعوای وزارت دفاع ایران و شرکت خدمات نظامی بین‌المللی
3-2- استناد به اصل 139 از ناحیه خواندگان غیرایرانی
1-3-2- دعوای شرکت ملی نفت ایران و شرکت گت اویل
2-3-2- دعوای وزارت دفاع ایران علیه شرکت وستینگهاوس
3- تحفظ‌های ایران نسبت به معاهدات سرمایه‌گذاری بین‌المللی
1-3- حالات و مدل‌های مختلف تحفظ
2-3- تحلیل و ارزیابی حقوقی تحفظ ایران نسبت به معاهدات سرمایه‌گذاری از منظر حقوق بین‌الملل
نتیجه‌گیری
گفتار سوم: پاک‌دستی خواهان در داوری‌های سرمایه‌گذاری بین‌المللی
مقدمه
الف ـ دکترین پاک‌دستی در حقوق بین‌الملل
ب ـ جواز تحصیل پوشش معاهداتی قبل از حدوث اختلاف: قضیه توکیوس
ج ـ نقض مکارانه یا متقلبانه قوانین کشور میزبان در تحصیل سرمایه‌گذاری
1- قضیه اینسی سا
2- تحولات بعدي متأثر از رأي «اينسي سا»
3- قضیه فراپورت
د ـ تحصیل مکارانه یا متقلبانه پوشش معاهداتی پس از حدوث اختلاف و یا در آستانه ایجاد آن
1-قضیه فینیکس: اصل حسن‌نیت به عنوان یکی از عناصر تشکیل‌دهنده مفهوم «سرمایه‌گذاری مشمول حمایت»
2-قضیه لوی: امتناع از اعمال صلاحیت به دلیل سوءاستفاده از حق
ه- تحلیل حقوقی آثار نقض قوانین کشور میزبان در تحصیل سرمایه‌گذاری
نتیجه‌گیری
گفتار چهارم: دیباچه‌ای بر قواعد داوری 2012 دیوان دائمی داوری
مقدمه
مبحث یکم ـ دیوان دائمی داوری از تأسیس تاکنون
بند یکم ـ کنوانسیون‌های 1899 و 1907 لاهه
بند دوم ـ کار دیوان دائمی داوری در سده گذشته و قواعد داوری آن
بند سوم ـ دورنمای آتی دیوان دائمی داوری
مبحث دوم ـ اهداف تدوین و ویژگی‌های بارز قواعد داوری 2012 دیوان دائمی داوری
بند یکم ـ اهداف تدوین قواعد داوری 2012
بند دوم ـ ویژگی‌های بارز قواعد داوری 2012
الف ـ مقرره راجع به مصونیت
ب ـ قاعده تخییری نسبت به ترکیب هیأت داوری
ج ـ افزایش نقش دبیرکل دیوان دائمی داوری
د ـ حاکمیت حقوق بین‌الملل در دعاوی بین‌المللی
نتیجه‌گیری
بخش دوم: دیوان بین‌المللی دادگستری
گفتار پنجم دیوان بین‌المللی دادگستری و منزلت رکن اصلی قضایی ملل متحد
مقدمه
1- موقعیت دیوان در منظومه نهادهای ملل متحد
2- اختیارات و صلاحیت‌های حاصل از موقعیت دیوان به عنوان رکن اصلی قضایی ملل متحد
گفتار ششم «تنوع فرهنگی داوران و قضات در رسیدگی‌های داوری و قضایی بین‌المللی»
مقدمه
1- از فرهنگ داوران تا فرهنگ داوری: ملاحظات کارکردی در دکترین حقوقی بین‌المللی
2- تنوع فرهنگی در داوری بین‌المللی: فرصت یا تهدید؟
3- عوامل شاکلۀ فرهنگ داوری و زبان خاص آن
4- قاضی اختصاصی در دیوان بین‌المللی دادگستری و ورود ملاحظات فرهنگی در رسیدگی‌های قضایی
نتیجه‌گیری
گفتار هفتم رأی دیوان بین‌المللی دادگستری در قضیه سکوهای نفتی: دیپلماسی قضایی در دادرسی بین‌المللی
1- گردش کار
٢- نقل و شرح رأي ديوان
يکم ـ ادله مثبت دعوي
الف ـ ماهيت تجاري فعاليت سکوهاي نفتي ايراني از نقطه‌نظر بند ١ ماده ١٠ عهدنامه مودت
ب ـ قطع تجارت نفت و يا اخلال در آن در نتيجه حملات ایالات‌متحده به سکوهاي نفتي
ج ـ تأثير اختلال در توليد، حمل‌ونقل و تجارت نفت در آزادي تجارت بين سرزمین‌های دو دولت
دوم ـ ادله و دفاعیات مسقط دعوي
سوم ـ دعوي متقابل ایالات‌متحده آمريکا
٣- نقد رأي ديوان
يکم ـ طول رسيدگي
دوم ـ معضل صلاحيت
سوم ـ ترتيب رسيدگي به مسائل
چهارم ـ شيوه رسيدگي ديوان به ادله
پنجم ـ شيوه استدلال ديوان
الف ـ آزادي تجارت بالفعل و آزادی تجارت بالقوه
ب ـ تحريم اقتصادي موضوع فرمان رياست جمهوري آمريکا
ششم ـ ماهيت مقررات بند ١«د» ماده ٢٠ عهدنامه مودت
نتیجه‌گیری
گفتار هشتم تأملي بر دعاوي ايران در ديوان دادگستري بین‌المللی
١. مقدمه
٢. دادگستري بین‌المللی و حل مسالمت‌آمیز اختلافات
٣. دعاوي ايران در ديوان دادگستري بین‌المللی
الف ـ قضيه شرکت نفت ايران و انگليس
ب ـ قضيه کارکنان ديپلماتيک ایالات‌متحده در ايران، موسوم به قضيه گروگان‌گیری
ج ـ قضاياي هواپيماي مسافربري ايرباس و سکوهاي نفتي
نتیجه‌گیری
بخش سوم: محتوی حقوق بین‌الملل
گفتار نهم رژیم حقوقی دریای خزر، گذشته، حال و آینده: طرح جانشینی دولت‌ها
مقدمه
1- رژیم حقوقی دریای خزر قبل از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی
1-1- پس از عهدنامه‌های گلستان، ترکمانچای و آخال
2-1- پس از معاهدات 1921 و 1940 بین ایران و اتحاد جماهیر شوروی
2- رژیم حقوقی دریای خزر پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی
1-2- مواضع حقوقی دولت‌های ساحلی جدید و روسیه: تقسیم بستر دریا
2-2- مواضع حقوقی دولت ایران: «اشتراک» و «تساوی» حقوق در پرتو حقوق جانشینی دولت‌ها
3- تحلیل و ارزیابی مواضع راجع به رژیم حقوقی دریای خزر و جانشینی دولت‌ها
1-3- اصل حقوقی بین‌المللی «خشکی بر دریا مسلط است»
2-3- تحلیل معاهدات 1921 و 1940 از منظر حقوق جانشینی دولت‌ها
1-2-3- فرض مرزی، سرزمینی و عینی بودن معاهدات 1921 و 1940
2-2-3- فرض جانشینی نسبت به معاهدات 1921 و 1940 در اثر جانشینی دولت‌ها
نتیجه‌گیری
گفتار دهم رژیم حقوقی دریای خزر، گذشته، حال و آینده: وضع کنوانسیون آکتائو (2018)
مقدمه
1- رژیم حقوقی تلفیقی یا دوگانه ناظر بر آب‌های سطحی و بستر دریا
2- وجوه اقتباس از مفاهیم و اصول حقوق دریاهای آزاد
1-2- خط مبدأ و عدم تعریف دقیق آن
2-2- مفهوم آب‌های سرزمینی
3-2- منطقه ماهیگیری
4-2- اشتراک حقوق در آب‌های ورای آب‌های سرزمینی و ماهیگیری
3- وجوه تمایز از اصول حقوق دریاهای آزاد
1-3- تقسیم کامل بستر و زیر بستر دریا
2-3- عدم استفاده از مفهوم منطقه انحصاری اقتصادی
4- مسائل آتی حل‌نشده در کنوانسیون آکتائو
نتیجه‌گیری
گفتار یازدهم احاله به حقوق داخلی در حقوق بین‌الملل عمومی: پژوهشی در پرتو آراء قضایی و داوری اخیر
مقدمه
1- چهارچوب و مسائل کلی اِعمال حقوق داخلی در حقوق بین‌الملل
2- حقوق داخلی به عنوان «امری موضوعی» و بیانگر قصد و عملکرد دولت
1-2- قصد و عملکرد دولت
2-2- نقض تعهدات بین‌المللی
3- حقوق داخلی به عنوان مرجع مقررات مشترک غالب نظام‌های حقوقی
1-3- آراء دیوان بین‌المللی دادگستری
2-3- آراء دیوان‌های داوری و دیگر دادگاه‌های بین‌المللی
4- حقوق داخلی به عنوان قانون قابل اعمال در قضیه بین‌المللی
1-4- آراء دیوان دادگستری بین‌المللی
2-4- آراء داوری و دیگر دادگاه‌های بین‌المللی
نتیجه گیری
گفتار دوازدهم تفسیر معاهده در زمان و قاعده حقوق میان‌دوره‌ای
مقدمه
1- پیشینه و دامنه حقوق میان‌دوره‌ای
2- قاعده حقوق میان‌دوره‌ای و کنوانسیون حقوق معاهدات
3- رويه قضایي مرتبط با اعمال جزء ج از بند 3 ماده 31 كنوانسيون وين
4- رابطه ميان ماده 31 و حقوق میان‌دوره‌ای در رأي داوري راه‌آهن ايرن راين
نتیجه‌گیری
تلفن تماس با واحد فروش:
88811851 داخلی 112
اینستاگرام، تلگرام، ایتا، لینکدین
