مجله پژوهشهای حقوقی
(فصلنامه علمي ـ ترويجي)
سال اول ـ شماره 1
بهار ـ تابستان 1381
مدیر مسئول: دکتر وحید اشتیاق
سردبیر: دکتر سیدقاسم زمانی
فهرست عناوين
مقالات
قانون تجارت ايران و ضرورت بازنگري در آن
گروه پژوهشي حقوق خصوصي
توسعه مسؤوليت بين‌المللي در پرتو حقوق بين‌الملل محيط زيست
دكتر سيّدقاسم زماني
تأمّلاتي در باب جايگاه قانوني شوراي عالي اداري و مرتبه‌ي مصوبات آن
محمد شريف
شروط تحميلي از ديدگاه قواعد عمومي قراردادها
دكتر عباس كريمي
تعامل ميان حقوق و سياست بين‌الملل
نويسنده: وِرنر لِوي
ترجمه: گروه پژوهشي حقوق عمومي و بين‌الملل
موضوع ويژه: حقوق رسانه‌ها
ميزگرد جرايم مطبوعاتي
آقايان دكتر ابوالقاسم گرجي، دكتر كاظم معتمدنژاد و دكتر محمدعلي اردبيلي
حدود قانوني آزادي رسانه‌ها در زمان جنگ در ايالات متحد آمريكا
دكتر وحيد اشتياق
رژيم مسؤوليت مدني و كيفري رسانه‌ها در حقوق فرانسه
نويسنده: امانوئل دآوكس
ترجمه: گروه پژوهشي حقوق جزا و جرم‌شناسي
دادرسي دعاوي مطبوعاتي در حقوق انگلستان
قاسم محمدي
گزارش
اولين كنفرانس آموزش و تحقيق حقوق بين‌الملل در آسيا
دكتر سيّدقاسم زماني
مقالات
قانون تجارت ايران و ضرورت بازنگري در آن
گروه پژوهشي حقوق خصوصي‌مؤسسه مطالعات و پژوهشهاي حقوقي شهردانش
چكيده:
روابط بازرگاني با چنان سرعتي تغيير و تحول مي‌يابد كه گاه همگامي قوانين تجاري با ضرورتهاي ناشي از آن قدري دشوار مي‌نمايد. هر چند برخي كشورها براي تسهيل، تسريع و امنيت روابط بازرگاني در فرصت زماني معقول به اصلاح و بازبيني قوانين قديمي خود مبادرت ورزيده‌اند، ولي مقنن ايراني در رفع ابهام و روزآمد كردن قوانين تجاري ايران از روند تحولات بازرگاني ملي و بين‌المللي بسيار عقب مانده است. در اين مقاله ضمن بذل توجه به تحولات قوانين تجاري ساير كشورها، به اجمال نشان داده شده كه نمايان ساختن نقاط مبهم و خلاءهاي قانون تجارت ايران با مطالعه‌اي دقيق و مفصل تا چه حد ضروري و اساسي است.
كليدواژه‌ها:
قانون تجارت ايران، اصلاح، تجار، معاملات تجاري، اسناد تجاري.
توسعه مسؤوليت بين‌المللي در پرتوحقوق بين‌الملل محيط زيست
دكتر سيّدقاسم زماني
چكيده:
يكي از اسباب توسعه قواعد حقوقي مقابله با تهديدهايي است كه سلامت محيط زيست و در نتيجه حيات انسان را به مخاطره مي‌افكند. حقوق بين‌الملل محيط زيست با اينكه چند صباحي از عمر آن نمي‌گذرد و شاخه‌اي جوان از حقوق بين‌الملل محسوب مي‌شود ولي توانسته است بسياري از بخشهاي نظام حقوقي بين‌المللي (مثل حقوق بشر و حقوق بين‌الملل اقتصادي) را با تلاطمي جدي مواجه سازد. به نظر مي‌رسد حقوق بين‌الملل محيط زيست سهمي بسزا در بسط و گسترش حقوق مسؤوليت بين‌المللي داشته است. مطرح شدن بحثهايي چون مسؤوليت عيني و مسؤوليت ناشي از اعمال منع نشده در حقوق بين‌الملل، تا حدي حاصل تأثير حقوق بين‌الملل محيط زيست بر نظام مسؤوليت بين‌المللي بوده است.
كليدواژه‌ها:
مسؤوليت بين‌المللي، خسارت، حقوق بين‌الملل، تقصير، مشتركات جهاني، غرامت.
تأمّلاتي در باب جايگاه قانوني شوراي عالي اداري و مرتبه مصوبات آن
محمد شريف
چكيده:
پيرامون پيش‌بيني ضرورت ايجاد شوراي عالي اداري در تبصره 31 قانون برنامه دوم توسعه (مصوب 1373) و تأييد مصوبات آن توسط رئيس جمهور، همواره دو پرسش مهم مطرح بوده و هست، و آن اينكه جايگاه قانوني شوراي عالي اداري چگونه است و از چه صلابتي برخوردار است و ديگر اينكه مصوبات شورا در سلسله مراتب حقوقي چه شأن و مرتبه‌اي دارد و به ويژه آيا تاب معارضه با قوانين مصوب مجلس شوراي اسلامي را واجد است.
كليدواژه‌ها:
سلسله مراتب، شوراي عالي اداري، قوه مجريه، قوه مقننه، استانداران، قانون اساسي.
شروط تحميلي از ديدگاه قواعد عمومي قراردادها
دكتر عباس كريمي
چكيده:
هيچ نظامي حقوقي نمي‌تواند صرفاً به اتكاي اصل آزادي قراردادها به تحقق عدالت در روابط قراردادي اميد بندد. جلب منفعت و دفع ضرر بسياري از افراد را وسوسه مي‌كند تا به لحاظ موقعيت برتر خويش شرايط خود را به طرف قرارداد بقبولانند و به واقع تحميل كنند. دخالت قانونگذار فرانسوي و جامعه اروپا در چنين روابط نامتوازن و ناعادلانه موضوع اصلي اين مقاله را تشكيل مي‌دهد.
كليدواژه‌ها:
سوء استفاده از حق، شروط تحميلي، قرارداد مصرف، عدالت قراردادي، نظم عمومي، مسؤوليت.
تعامل ميان حقوق و سياست بين‌الملل
پروفسور وِرنر لِوي
ترجمه گروه پژوهشي حقوق عمومي و بين‌الملل مؤسسه مطالعات و پژوهشهاي حقوقي شهردانش
چكيده:
در مورد رابطه ميان حقوق و سياست بين‌الملل نمي‌توان تأثير هر يك بر ديگري را انكار كرد. در واقع از يك طرف هيچ كس را ياراي آن نيست كه بر استقرار حقوق بين‌الملل بر تارك نظام بين‌المللي چشم دوزد و جامعه بين‌المللي را به مدينه‌اي فاضله، و عاري از هر ظلم و بي‌عدالتي تشبيه كند؛ و از طرف ديگر نمي‌توان روابط بين‌المللي را اسير محض قدرت پنداشت و حقوق بين‌الملل را به هيچ انگاشت. مقاله تعامل ميان حقوق و سياست بين‌الملل نشان مي‌دهد كه در چه شرايط و چه حوزه هايي سياست در مقابل حقوق بين‌الملل سر تعظيم فرو آورده، و در چه مواردي حقوق بين‌الملل در چنگال سياست دست و پا مي‌زند.
كليدواژه‌ها:
حقوق بين‌الملل، سياست بين‌الملل، قدرت، سيستم بين‌المللي، هنجار حقوقي، حاكميت، جنگ.
موضوع ويژه: حقوق رسانه‌ها
ميزگرد راجع به جرايم مطبوعاتي
با حضور جناب آقاي دكتر ابوالقاسم گرجي، جناب آقاي دكتر كاظم معتمدنژاد و جناب آقاي دكتر محمد علي اردبيلي
چکیده:
در اين ميزگرد تعريف جرم مطبوعاتي و عناصر آن، علت تفكيك جرايم مطبوعاتي از ساير جرايم عادي، امتيازات و مصونيتهاي جرايم مطبوعاتي و دادرسي آن جرايم در قوانين ايران و برخي از ديگر كشورها مورد بحث قرار گرفته است.
كليدواژه‌ها:
جرم، مسؤوليت، مجازات، مطبوعات، شرع، ارتباطات، هيأت منصفه.
حدود قانوني آزادي رسانه‌ها در زمان جنگ: ايالات متحد آمريكا
دكتر وحيد اشتياق
چكيده:
چالش بين آزادي بيان و حفظ امنيت ملي مسأله‌اي مهم و مجادله برانگيز در اكثر كشورهاست. بسياري از كشورها و از جمله ايالات متحد آمريكا به ويژه به دلايل امنيتي و نظامي در زمان جنگ، آزادي خبرنگاران را براي حضور در صحنه‌هاي جنگ و گزارش وقايع به عموم محدود مي‌كنند. آمريكا در جنگ ويتنام، حمله به گرانادا، پاناما، جنگ دوم خليج فارس، حمله به هائيتي، و نيز تهاجم اخير به افغانستان به سانسور وسيع مطبوعات مبادرت ورزيد. جايگاه قانوني اين اقدام و چالشهاي عملي آن در برابر اصول قانون اساسي كه هر نوع محدوديت آزادي بيان و مطبوعات را ممنوع مي‌سازد، محور بحث اين مقاله را تشكيل مي‌دهد.
كليدواژه‌ها:
سانسور، آزادي مطبوعات، جنگ، رسانه‌ها، خليج فارس، امنيت، آمريكا.
رژيم مسؤوليت مدني و كيفري رسانه‌ها در حقوق فرانسه
امانوئل دآوكس
ترجمه گروه پژوهشي حقوق جزا و جرم‌شناسي مؤسسه مطالعات و پژوهشهاي حقوقي شهردانش
چكيده:
هر چند آزادي مطبوعات در كشور فرانسه از جايگاهي مستحكم برخوردار است اما براي حراست از منافع عمومي و حقوق ديگران قيد و بندهاي مختلفي به آن اصل وارد آمده است. نقض اين محدوديتها مي‌تواند مسؤوليت مدني و يا كيفري شخص ذي‌ربط را در پي داشته باشد.
كليدواژه‌ها:
آيين دادرسي، جرم، انتشار، حقوق ارتباطات، مسؤوليت مدني، مسؤوليت كيفري، فرانسه.
دادرسي دعاوي مطبوعاتي در حقوق انگلستان
قاسم محمدي
چكيده:
در مطالعه تطبيقي حقوق مطبوعات، كشور انگلستان از نمونه‌هاي شاخص و برجسته به شمار مي‌رود. انگلستان به عنوان خاستگاه اصلي اولين روزنامه‌هاي چاپي مدرن، در بستر چالشهاي سياسي و حقوقي تجربه‌اي گرانبار و بديع در دادرسي دعاوي مطبوعاتي از خود به جا گذاشته است.
كليدواژه‌ها:
دادرسي، انگلستان، علني بودن، مطبوعات، جرم.
گزارش
گزارشي از اولين كنفرانس آموزش و تحقيق حقوق بين‌الملل در آسيا دكتر سيّدقاسم زماني
چكيده:
اولين كنفرانس آموزش و تحقيق حقوق بين‌الملل در آسيا در روزهاي 30 و 31 ژولاي 2001 (8 و 9 مرداد 1380) به همت «انجمن حقوق بين‌الملل سنگاپور» و «بنياد توسعه حقوق بين‌الملل در آسيا» در سنگاپور برگزار گرديد. در اين كنفرانس كه 61 نفر از استادان و محققان آسيايي حضور داشتند در پنج اجلاس كاري عناوين زير مورد بحث و تبادل نظر قرار گرفت:
1. گرايشهاي بين‌المللي مؤثر بر آموزش و تحقيق حقوق بين‌الملل در آسيا
2. جهاني شدن و غلبه سرمايه‌داري: جايگاه آسيا و جهتگيري‌هاي نظري 3. رابطه ميان تكنولوژي و آموزش و تحقيق حقوق بين‌الملل 4. روند جهاني شدن در حقوق بين‌الملل مدرن و فرآيند شكل‌گيري جامعه مدني بين‌المللي 5. برنامه واحد آموزشي حقوق بين‌الملل براي آسياي جديد. اين كنفرانس با ارائه گزارش مخبر اجلاس و ارائه طرحي براي آينده پايان يافت.
كليدواژه‌ها:
آموزش، تحقيق، حقوق بين‌الملل، آسيا، كنفرانس، سنگاپور.
