مسئولیت مدیران و هیئت مدیره شرکت‌ها در ترکیه (قسمت دوم، قسمت پایانی)
Responsibilities of company boards in Turkey
وظایف اعضای هیئت مدیره
طبق ماده 366 قانون تجارت ترکیه، یک رئیس و حداقل یک نایب رئیس از بین اعضای هیئت مدیره تعیین میشود. رئیس هیئت مدیره به جز دعوت به جلسات هیئت مدیره، وظایف یا اختیارات خاصی که باید به صورت انفرادی انجام شود، ندارد. علاوه بر این، طبق قوانین ترکیه، اعضای هیئت مدیره وظایف خاصی را که به صورت انفرادی و جداگانه به آنها محول شده باشد، ندارند و اختیارات و وظایف متوجه جمع اعضای هیئت مدیره است اما هیئت مدیره همواره می‌تواند با درج ماده مربوطه در اساسنامه یا تنظیم آیین‌نامه داخلی، وظایف مختلفی را برای اعضای خود تعیین کند. بنابراین، هر یک از اعضای هیئت مدیره را میتوان مجاز و مسئول معاملات تجاری مختلف دانست و ممکن است وظایف خاص متفاوتی در این زمینه داشته باشند. بر اساس ماده 4.2.2 اصول حاکمیت شرکتی ترکیه (Corporate Governance Principles ,CGP)، در صورت وجود این تقسیم وظایف، وظایف و اختیارات تک تک اعضای هیئت مدیره باید در گزارش فعالیت شرکت افشاء شود. طبق ماده 367 قانون تجارت، در صورت عدم تقسیم وظایف، مدیریت توسط کلیه اعضای هیئت مدیره انجام میشود.
تفویض مسئولیت‌های هیئت مدیره
هیئت مدیره می‌تواند کلیه حقوق مدیریت شرکت را به یک یا چند عضو اجرایی یا به شخص ثالثی منتقل کند که به عنوان مدیر اقدام می‌کند. با این حال، بر اساس ماده 370 قانون تجارت، حداقل یکی از اعضای هیئت مدیره باید حق نمایندگی شرکت را داشته باشد. در چنین حالتی، انتقال گیرنده همان مسئولیت‌هایی را خواهد داشت که هیئت مدیره قبل از انتقال داشته است.
در ماده 4.2.2 اصول حاکمیت شرکتی تصریح شده است که در صورت تفویض اختیار بین اعضای هیئت مدیره، این امر باید به طور خاص، در گزارش فعالیت شرکت افشاء شود.
در تاریخ 10 سپتامبر 2014 به موجب قانون Omnibus شماره 6552، الحاقیه‌ای به ماده 371 قانون تجارت ترکیه، در خصوص نمایندگی شرکت‌ها تصویب شد. بر اساس این الحاقیه، هیئت مدیره می‌تواند اعضای غیر نماینده هیئت مدیره را تعیین کند؛ مدیران یا افرادی که به عنوان نمایندگان تجاری با اختیارات محدود یا سایر دستیاران تجاری به موجب قرارداد کار در برابر شرکت ملزم شده‌اند. این مصوبه هیئت مدیره و اختیارات و وظایف افراد منصوب، به صراحت در بخشنامه داخلی صادره طبق ماده 367 قانون تجارت منعکس و این بخشنامه داخلی در اداره ثبت تجاری، ثبت و اعلام میگردد. این اصلاحیه شرکت‌ها را قادر می‌سازد تا انواع مختلفی از محدودیت‌ها یا دسته‌بندی‌ها را برای مقامات نمایندگی خود اعمال کنند.
مدیران غیر موظف و مستقل
این سؤال مطرح میگردد که آیا حداقل تعداد مدیران «غیر موظف» یا «مستقل» در قانون، مقررات یا الزامات فهرست‌بندی شرکت‌ها پیش‌بینی شده است؟ اگر چنین است، تعریف مدیران «غیر موظف» و «مستقل» چیست و چه تفاوتی با مسئولیت‌های مدیران موظف دارد؟
ساختارهای عضویت غیرموظف و مستقل عمدتاً تحت اصول حاکمیت شرکتی و در برخی از بیانیه‌های بازار سرمایه تنظیم می‌شوند. بر اساس اصول حاکمیت شرکتی، اکثریت اعضای هیئت مدیره باید از اعضای غیرموظف و برخی از این اعضا باید اعضای هیئت مدیره مستقل باشند. از آنجا که همه اعضای کمیته حسابرسی باید اعضای هیئت مدیره مستقل باشند، این کمیته فقط از اعضای غیر موظف تشکیل میشود.
علاوه بر این، قانون تجارت ترکیه، اعضای غیرموظف هیئت مدیره را نیز پیش‌بینی نموده است. بر این اساس، اعضای هیئت مدیره میتوانند صرفاً دارای اختیارات غیراجرایی باشند، مشروط بر اینکه در دستورالعمل داخلی به صراحت ذکر شده باشد.
مطابق اصول حاکمیت شرکتی، شرایط ذیل در خصوص هیئت مدیره باید رعایت گردد:
- اکثریت اعضای هیئت مدیره باید از اعضای غیرموظف باشند؛
- تعداد کل اعضای مستقل نباید کمتر از یک سوم تعداد کل اعضا باشد؛
- در هر صورت، تعداد اعضای مستقل نمی‌تواند کمتر از دو نفر باشد؛ و
- شخصی که در ده سال گذشته بیش از شش سال به عنوان عضو هیئت مدیره فعالیت کرده است نمی‌تواند به عنوان عضو مستقل هیئت مدیره منصوب شود.
بر اساس اصول حاکمیت شرکتی، فردی که هیچ گونه وظایف اداری در شرکت نداشته باشد به عنوان یک عضو غیرموظف تعریف میگردد.
طبق تعریف «عضو مستقل»، اصول حاکمیت شرکتی الزامات خاصی را برای اعضای مستقل تعیین می‌کند.
اصول حاکمیت شرکتی به منظور حفاظت از منافع سهامداران اقلیت و سرمایه‌گذاران ضروری است. انتصاب اعضای مستقل هیئت مدیره یکی از مهمترین عناصری است که اجرای صحیح اصول حاکمیت شرکتی را تضمین می‌کند. انتظار میرود اعضای هیئت مدیره مستقل نظارت عینی بر شرکت داشته باشند و در صورت لزوم افکار عمومی را روشن کنند. داشتن یک عضو مستقل که وظایف خود را بدون تأثیرپذیری انجام می‌دهد، برای ایجاد همکاری قابل اعتماد مهم است.
هیئت مدیره باید حداقل دارای پنج عضو باشد، اکثریت اعضای هیئت مدیره دارای وظایف غیر موظف بوده و اعضای هیئت مدیره مستقل از بین اعضای غیر موظف باشند. ضمناً تعداد اعضای مستقل هیئت مدیره نمی‌تواند کمتر از یک سوم کل اعضای هیئت مدیره در شرکت‌های سهامی عام باشد و در هر حال نباید کمتر از دو عضو مستقل تعیین شده باشد.
طبق قوانین ترکیه، اعضای غیرموظف یا مستقل هیئت مدیره، اختیارات متفاوتی با مدیران موظف عضو هیئت مدیره ندارند. به عنوان یک اصل کلی، کلیه اعضای هیئت مدیره متضامناً در قبال شرکت، سهامداران و طلبکاران آن مسئول خساراتی هستند که به دلیل تقصیر آنها و در اثر عدم انجام وظایف مندرج در قانون یا اساسنامه شرکت وارد میشود (ماده 553 قانون تجارت).
ارزیابی هیئت مدیره و مدیر
در شرکت‌های ثبت‌شده در بورس، هیئت مدیره باید گزارش سالانه خود را به صورت تفصیلی منتشر کند، که از جمله شامل موارد زیر میشود:
- اطلاعات مربوط به وظایف اعضای هیئت مدیره و مدیران اجرایی در شرکت و اعلامیه‌های استقلال اعضای هیئت مدیره؛
- اطلاعات اعضای کمیته‌های تشکیل‌شده در ساختار هیئت‌مدیره، تعداد جلسات این کمیته‌ها و ارزیابی هیئت‌مدیره در خصوص اصول کار، از جمله فعالیت‌های انجام‌شده و کارایی کمیته‌ها؛ و
- تعداد جلسات هیئت مدیره در یک سال و میزان حضور اعضای هیئت مدیره در این جلسات.
گزارش سالانه باید منتشر شود تا عموم مردم بتوانند به این اطلاعات کامل و دقیق در رابطه با فعالیت‌های شرکت دسترسی داشته باشند. همچنین کمیته انتصاب که در شرکت‌های ثبت‌شده در بورس الزامی است، ساختار و بهره‌وری هیئت مدیره را به طور مرتب ارزیابی کرده و توصیه‌های خود را در خصوص اصلاحات احتمالی در این خصوص به هیئت مدیره ارائه می‌کند.
در شرکت‌های غیر بورسی (ثبت‌نشده در بورس) نیز گزارش فعالیت سالانه مشابه و گزارش وابستگی توسط هیئت مدیره تهیه میشود که شامل اطلاعات مدیریت،فعالیت‌های شرکت و تحولات مهم مرتبط، وضعیت مالی و ارزیابی ریسک است و به جلسه مجمع عمومی ارائه میشود.
بر اساس ماده 408 قانون تجارت، سهامداران درباره فعالیت‌های هیئت مدیره بحث و تبادل نظر کرده و در مورد رفع تعهدات اعضای هیئت مدیره در مجمع عمومی عادی سالیانه تصمیم گیری می‌کنند. این یکی از وظایف غیرقابل انتقال مجمع عمومی است.
منبع:
مترجم و مؤلف:
دکتر هادی رحمانی
میتوانید برای خواندن اخبار دیگر جهان به صفحه پویش های حقوقی پژوهشکده حقوقی شهر دانش مراجعه کنید.
