اجرای حقوق مالکیت فکری در روسیه (قسمت نخست از دو قسمت)

IP rights enforcement in Russia

در روسیه سازکارهای مختلف اداری، کیفری و مدنی برای اجرای قواعد مربوط به حقوق مالکیت فکری وجود دارد که حسب میزان خسارت، بهترین رویکرد جهت دفاع از حقوق محسوب شده و حسب مورد در دادگاه حقوقی یا تجاری قابلیت مطرح شدن را خواهد داشت. در دعاوی حقوق مالکیت فکری و در نقض حقوق اداری، امکان طرح دعوی در گمرک و نهادهای مربوطه وجود دارد و حتی ممکن است دامنه خسارت وارده به ­قدری گسترده باشد که منشأ ایجاد یک پرونده کیفری گردد.

این گزارش در دو قسمت در دسترس علاقه‌مندان قرار می­گیرد. این شماره به قسمت نخست می‌پردازد.

الزامات مربوط به حوزه قضایی (صلاحیت محلی)

دو سیستم دادگاه‌های مدنی در روسیه وجود دارد: دادگاه‌های صلاحیت عمومی و دادگاه‌های تجاری دولتی «دادگاه‌های آربیتراژ» ،(arbitrazh courts) که بسته به نوع اختلاف حادث شده ممکن است دعوی در دادگاه تجاری یا دادگاه‌های عمومی با صلاحیت عام مطرح گردد. اصل بر این است که دادگاه‌های تجاری صرفاً به دعاوی مربوطه به حوزه اقتصادی که اصولاً اشخاص حقوقی هستند رسیدگی می­کند و سایر اختلافات در دادگاه‌های عمومی که اصولاً اشخاص حقیقی را در برمی­گرد، مطرح می­شود. دعاوی مربوط به حق تألیف و حمایت از حقوق پدیدآورندگان نیز در صلاحیت دادگاه‌های عمومی است.

دادگاه‌های اختصاصی صالح به رسیدگی به دعاوی مالکیت فکری در روسیه از سال 2013 فعالیت خود را آغاز کرده‌اند. این دادگاه‌ها بخشی از دادگاه‌های تجاری محسوب می­شوند. صلاحیت این دادگاه به شرح ذیل است:

• به عنوان دادگاه بدوی/ اعتراض به اقدامات نظارتی و قانونی
• به عنوان دادگاه بدوی/ رسیدگی به دعاوی مربوط به ابطال حقوق مالکیت فکری ثبت شده و رسیدگی به اختلافات حاصله در خصوص آن
• به عنوان دادگاه بدوی/ رسیدگی به دعاوی فی‌مابین اشخاص در خصوص نقض مالکیت فکری.

آرای صادره از دادگاه اختصاصی در موارد فوق ِمربوط به دعاوی مالکیت فکری، قابلیت تجدیدنظرخواهی در دادگاه عالی روسیه را دارند و سایر احکام در صورت تجدیدنظرخواهی، توسط هیأت رئیسه دادگاه اختصاصیِ رسیدگی به دعاوی مالکیت فکری بررسی خواهند شد.

رویه پیش از محکمه

از تاریخ 11 ژانویه 2017، بسیاری از اختلافات، بدواً می‌بایست در جهت حل و فصل اختلافات اقدامات لازم را به عمل آورند و تنها برخی از اختلافات خاص از این رویه مسثتنی هستند. دعاوی‌ای همچون مطالبه خسارت و یا غرامت برای نقض حقوق انحصاریِ مربوط به مالکیت فکری، الزاماً و بدواً باید به راه‌های حل و فصل اختلاف توسل جویند.

علی­رغم اجباری بودن ارسال درخواست صلح و سازش پیش از محاکمه، ارائه اظهارنامه در موارد زیر امکان‌پذیر است:

• انکار کلی یا جزیی ادعا؛
• عدم پاسخ به درخواست صلح و سازش ظرف 30 روز از تاریخ ارسال تقاضا.

در صورتی که شخص ذی‌نفع قصد از بین بردن حقوق طرف دیگر را به علت عدم استفاده از یک علامت تجاری داشته باشد، باید حتماً قبل از طرح دعوی مستقیم در دادگاه، اقدام به ارسال تقاضای خود مبنی بر صلح و سازش نماید و پیشنهاد خود را برای مالک علامت تجاری ارسال نماید؛ همچنین، پیشنهاد چشم‌پوشی از حقوق مربوط به علامت یا واگذاری آن به موجب قرارداد را ارائه کند. در صورتی که ظرف دو ماه از تاریخ ارسال، پیشنهاد اقدامی توسط طرف مقابل صورت نگرفت، می­تواند تقاضای رسیدگی در دادگاه را داشته باشد. مهلت تعیین شده برای شروع مراحل قضایی 30 روز از پایان مهلت دو ماهه می‌باشد.

در صورتی که «تقاضای نامشهود برای حمایت از حقوق انحصاری» مطرح شود، شرط درخواست صلح و سازش قبل از محاکمه قابل اجرا نیست. به عنوان مثال، مواردی چون ادعاهای توقیف و امحای کالاهای تقلبی و ادعای سرکوب که حقوق صاحب حق را نقض یا تهدید می­کند، شامل نمی­شود. همچنین، رویه پیش از محاکمه (تقاضای صلح و سازش) ممکن است برای مالک حقوق مالکیت فکری مفید باشد و به او اجازه ­دهد تا هزینه‌های دادرسی، به عنوان مثال، هزینه‌های دولتی، هزینه‌های قانونی و هزینه‌های کارشناسی را کاهش دهد.

به‌دست‌آوردن شواهد مربوط به تخلف و کشف

برای افزایش شانس موفقیت در پرونده‌های مربوط به نقض حقوق انحصاری مالکیت فکری، جمع‌آوری شواهد مرتبط قبل از موعد، بسیار حیاتی است؛ زیرا در روسیه رویه‌ای مانند افشاء یا کشف وجود ندارد، بر خلاف این­که در برخی از حوزه‌های قضایی دیگر وجود دارد، در این حوزه مستند به مصوبه شماره 10 دادگاه صرفاً می­تواند به ادله‌ای توجه کند که خواهان آن را فراهم کرده، از جمله شواهدی که از اینترنت به دست آمده است؛ مانند شواهدی مبنی‌بر عرضه کالاهای تقلبی که در وبسایت‌ها قرار داده می­شود که چنین شواهدی می‌تواند در قالب یک پروتکل بازرسی تهیه و ثبت شده و به دادگاه ارائه شود (تأمین دلیل)؛ مانند اسکرین‌شات‌های اخذ شده از چنین وبسایت‌هایی، که البته این موضوع مهم است که این مدارک توسط طرف دیگر در دادگاه تأیید شود یا خیر.

ساختار محکمه

معمولاً یک محاکمه با پذیرش ادعای یک طرف آغاز می‌شود که گاهی نیازمند یک دستور مقدماتی است؛ در این صورت، تا تکمیل تحقیقات پرونده در مرحله آمادگی جهت محاکمه قرار می­گیرد. لازم به ذکر است که اصولاً تحقیقات مقدماتی جهت تکمیل پرونده توسط طرفین انجام می‌شود.

متهم باید در یک زمان معقول دفاعیه خود را به دادگاه ارائه دهد و این زمان باید به گونه‌ای باشد که دادگاه فرصت بررسی دفاعیات را تا قبل از شروع محاکمه از دست ندهد.

تنظیم پرونده برای محاکمه باید ظرف مدت دو ماه از تاریخ تقدیم دادخواست به دادگاه تکمیل شود. به‌عنوان یک قاعده کلی، آماده‌سازی پرونده برای محاکمه در یک جلسه مقدماتی که معمولاً توسط قاضی تعیین می‌شود، حدود یک ماه پس از ارائه اظهارات ادعایی تکمیل می‌شود .

در جلسه مقدماتی، اصولاً ادعاها تنها توسط یک قاضی مورد استماع قرار می­گیرد تا تشخیص دهد که آیا پرونده برای رسیدگی ماهوی آماده و تکمیل است یا خیر. هرگونه مدارکی از جمله فایل‌های صوتی یا تصویری، استشهادیه شهود، اسناد و مدارک و غیره، قابلیت ارائه در این مرحله را دارا هستند. ضمن این­که طرفین می­توانند در این مرحله تقاضای احضار شهود و استماع شهادت ایشان را نمایند و در صورت نیاز به مدارک اضافی و یا حضور ثالث این امکان وجود دارد که جلسه رسیدگی ماهوی به تعویق افتد.

پس از ارائه مدارک و مستندات و تکمیل تحقیقات مقدماتی، طرفین در خصوص موضوع دعوی مناظره کرده و اقدام به جمع‌بندی مطالب خود می‌نماید که منجر به صدور رأی بدوی خواهد شد. در صورتی‌که هر یک از طرفین به رأی صادره اعتراضی داشته باشد، قابلیت تجدیدنظرخواهی را خواهد داشت. در یک روند عادی، از تاریخ تقدیم دادخواست تا صدور رأی حدود 4 ماه به درازا خواهد کشید، اما بعضاً این مدت طولانی‌تر خواهد بود.

دادخواست باید به صورت کتبی یا الکترونیکی تهیه شود، حاوی امضای دادخواست‌دهنده باشد و به دفتر دادگاه تحویل داده شود. تمامی ادعاهای شاکی باید به وضوح بیان شود و ادله خود را ارائه نماید و در صورتی که قبل از دادخواست، رویه صلح و سازش را سپری کرده باشد، مدارک مربوطه را ارائه نماید. ممکن است خواهان در دادخواست خود تقاضایی چون کشف شواهد و کشف متهم را نیز داشته باشد. شاکی همچنین می­تواند نتایج تحقیقات غیرقانونی خود را نیز جهت اثبات حقانیت خود به دادگاه ارائه نماید؛ مثلاً اگر دو سازمان خبره،  آزمایش‌های تخصصی انجام دهند و نظرات آن­ها متفاوت باشد، نظر معاینه غیر قضایی می­تواند نقش تعیین‌کننده‌ای ایفاء کند.

شاکی باید رو نوشت دادخواست و کلیه مدارک و مستندات ارائه شده خود را به دادگاه تحویل دهد. تمامی این مقدمات، جهت به جریان افتادن پرونده ضروری می­باشد. خوانده نیز موظف است تمامی ایرادات وارده به درخواست شاکی و دفاعیات خود را همراه با مدارک و مستندات به دادگاه ارائه نماید و یک دفاع دقیق و تخصصی داشته باشد.

منبع:

SEAMLESS Legal

مترجم:

دکتر مونا خلیل زاده

میتوانید برای خواندن اخبار دیگر جهان به صفحه پویش های حقوقی پژوهشکده حقوقی شهر دانش مراجعه کنید.