• نام نویسنده: مرتضی راسته ـ عبدالعلی توجهی ـ مژگان نعمتی
• نام مجله : پژوهشهای حقوق جزا و جرم شناسی
• دوره ـ شماره: دوره 10، شماره 20، اسفند 1401، صفحه 209-241
• دانلود اصل مقاله
  
• گوینده : لیلا بلالی
• چکیده: دادرسی علنی به‌‌ جای ماهیت تک‌‌بُعدی، ساختاری ترکیبی و قابل تجزیه به عناصر مختلف دارد که حتّی با فقدان یکی از این عناصر، مفهوم واقعی آن تحت‌‌الشعاع قرار می‌‌گیرد. در نظام بین‌‌المللی حقوق بشر، اغلب از طریق نهادهای نظارتی حقوق بشری مانند دادگاه اروپایی، دادگاه آمریکایی و کمیتۀ حقوق بشر، سازکار‌‌های مشخصی در جهت رصد و حمایت از حقّ بر دادرسی علنی و نظارت دقیق بر اعمال آن در محاکم ملّی، صورت پذیرفته است و از رهگذر رسیدگی به قضایا و پرونده‌های مطروحه در این نهادها، مؤلفه‌هایی برای ساختار دادرسی علنی تعریف شده است. این مقاله با هدف بررسی این مؤلفه‌‌ها، در پی پاسخ به این سؤال است که مفهوم، ماهیت و عناصر رسیدگی علنی در نظام دادرسی کیفری ایران تا چه اندازه با معیارهای مورد پذیرش نظام بین‌‌المللی حقوق بشر مطابقت دارد؟ در این راستا، پژوهشِ حاضر با رویکردی توصیفی ـ تحلیلی و با بهره‌گیری از منابع کتابخانه‌‌ای، جایگاه موضوع مورد بحث را به‌‌صورت تطبیقی در این دو نظام تشریح می‌‌نماید. هم‌سنجی این موضوع در نظام بین‌‌المللی حقوق بشر و نظام دادرسی کیفری ایران، نمایانگر این است که به‌رغم آنکه دادرسی علنی به‌ عنوان یک اصل بنیادین در قانون اساسی ایران به رسمیت شناخته شده است، لیکن پیاده‌سازی آن در نظام تقنینی و قضایی ایران مستلزم این است که از یک سو، قانونگذار به برخی مؤلفه‌های دادرسی علنی که تاکنون از آنها غفلت نموده است، تصریح نماید و از سوی دیگر، چالش‌های اجرایی و عملی موجود در رویه دادگاه‌‌های کیفری در این خصوص مرتفع گردد.