مصوبات شوراها دهه سوم شهریور 1400

مصوبه «عضویت رئیس بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس در شورای‌عالی جوانان» که در جلسه ۷۴۷ مورخ ۹۳/۳/۱۳ شورای‌عالی انقلاب فرهنگی و بنا به پیشنهاد مورخ ۹۲/۱۲/۲۷ رئیس ستاد کل نیروهای مسلح به تصویب رسیده است، به شرح ذیل برای اجرا ابلاغ می‌شود:

«رئیس بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس به موجب تأیید شورای‌عالی انقلاب فرهنگی، در شورای‌عالی جوانان عضویت می‌یابد».

رئیس‌جمهور و رئیس شورای‌عالی انقلاب فرهنگی ـ سید ابراهیم رئیسی

مصوبه اصلاح ماده ۲ قانون تشکیل هیأت‌های امناء دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی و پژوهشی

منتشره در روزنامه رسمی شماره 22285 – 29/06/1400

(مصوب جلسه ۷۷۲ مورخ ۱۳۹۴/۹/۲۴ شورای‌عالی انقلاب فرهنگی)

شماره 1400/8867/دش ـ ۱۴۰۰/۶/۲۰

وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی

وزارت علوم، تحقیقات و فناوری

مصوبه «اصلاح ماده ۲ قانون تشکیل هیأت‌های امناء دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی و پژوهشی» که در جلسه ۷۷۲ مورخ ۱۳۹۴/۹/۲۴ شورای‌عالی انقلاب فرهنگی و بنا به پیشنهاد مورخ ۱۳۹۴/۷/۱۵ وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به تصویب رسیده است، به شرح ذیل برای اجرا ابلاغ می‌شود:

«ـ اعضای بند (ج)‌حسب مورد با تأیید و حکم وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی یا وزیر علوم، تحقیقات و فناوری منصوب می‌شوند و به‌طور هم‌زمان می‌توانند حداکثر در دو هیأت امنا، عضویت داشته باشند.

انتخاب مجدد ایشان بلامانع است».

رئیس‌جمهور و رئیس شورای‌عالی انقلاب فرهنگی ـ سید ابراهیم رئیسی

مصوبه لغو اجراء سند یا بیانیه آموزش ۲۰۳۰

منتشره در روزنامه رسمی شماره 22285 – 29/06/1400

(مصوب جلسه ۷۹۶ مورخ ۱۳۹۶/۶/۲۳ شورای‌عالی انقلاب فرهنگی)

شماره 1400/8865/دش ـ ۱۴۰۰/۶/۲۰

مجلس شورای اسلامی

هیأت وزیران

نهاد ریاست جمهوری

وزارت آموزش‌وپرورش

دبیرخانه شورای‌عالی انقلاب فرهنگی

شورای‌عالی آموزش‌وپرورش

مصوبه «لغو اجراء سند یا بیانیه آموزش ۲۰۳۰» که در جلسه ۷۹۶ مورخ ۱۳۹۶/۳/۲۳ شورای‌عالی انقلاب فرهنگی به تصویب رسیده است، برای اجراء ابلاغ می‌شود:

«اسناد و مقررات حاکم و مبنای عمل در حوزه آموزش‌وپرورش و تعلیم و تربیت کشور، صرفاً اسناد بالادستی مصوب شورای‌عالی انقلاب فرهنگی و مجلس شورای اسلامی و به‌طور خاص سند تحول بنیادین نظام آموزش‌وپرورش است و اسناد، بیانیه‌ها و مقررات مغایر با سند تحول بنیادین نظام آموزش‌وپرورش و سایر اسناد بالادستی مزبور، لغو و کان لم یکن می‌باشد. این حکم، مورد التزام کلیه نهادها و دستگاه‌ها خواهد بود.

تبصره ۱ ـ کارگروه‌های تخصصی مورد نیاز در خصوص موضوعات تخصصی آموزش‌وپرورش از جمله چگونگی ارائه برخی آموزش‌های مورد نیاز سنین کودکی تا نوجوانی نظیر زبان انگلیسی و آموزش روابط افراد و جنسیت‌های مختلف، با بهره‌مندی از ظرفیت‌های علمی و تجربی کشور متشکل از صاحب‌نظران حوزوی و دانشگاهی و مسئولین نهادها و سازمان‌های ذی‌ربط در دبیرخانه شورای‌عالی انقلاب فرهنگی، تشکیل می‌شود.

تبصره ۲ ـ کارگروه‌های فوق ظرف مدت‌زمانی ۴ ماه، بررسی‌های لازم را در زمینه موضوعات تخصصی مزبور انجام و گزارش نتایج آن را برای اتخاذ تصمیم به شورای‌عالی انقلاب فرهنگی ارائه می‌نماید.

رئیس‌جمهور و رئیس شورای‌عالی انقلاب فرهنگی ـ سید ابراهیم رئیسی

مصوبه تأسیس گروه برنامه‌ریزی مراکز و مؤسسه‌های آموزشی و پژوهشی خاص

منتشره در روزنامه رسمی شماره 22285 – 29/06/1400

(مصوب جلسه ۸۲۰ مورخ ۱۳۹۸/۶/۱۲ شورای‌عالی انقلاب فرهنگی)

شماره 1400/8870/دش ـ ۱۴۰۰ /۶/۲۰

وزارت علوم، تحقیقات و فناوری

شورای تخصصی حوزوی شورای‌عالی انقلاب فرهنگی

ماده‌واحده «تأسیس گروه برنامه‌ریزی مراکز و مؤسسه‌های آموزشی و پژوهشی خاص» که در جلسه ۸۲۰ مورخ ۱۳۹۸/۶/۱۲ شورای‌عالی انقلاب فرهنگی و بر اساس مصوبه جلسه ۵۱ شورای تخصصی حوزوی، رسیده است، به شرح ذیل برای اجرا ابلاغ می‌شود:

ماده‌واحده ـ «به‌منظور ایجاد هماهنگی و انسجام در مؤسسات آموزشی و پژوهشی خاصِ مصوب شورای‌عالی انقلاب فرهنگی و بهره‌مندی هر چه بیشتر از ظرفیت حوزه‌های علمیه و پشتیبانی دینی ـ معرفتی از نظام آموزش عالی کشور و در راستای تسهیل و تسریع در تحقق سیاست‌ها و راهبردهای مربوط به مؤسسات مذکور و انجام مواردی از قبیل تأسیس واحدها، تدوین، تصویب، ادغام یا انحلال رشته‌ها و برنامه‌های درسی، تعیین ضوابط و صدور مجوز اجرا و پذیرش دانشجو با رعایت سیاست‌ها و راهبردهای فوق؛ «گروه برنامه‌ریزی مراکز و مؤسسه‌های آموزشی و پژوهشی خاص» در حوزه معاونت آموزشی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری تأسیس و فعالیت می‌نماید.

تبصره ۱: مراکز و مؤسسه‌های آموزشی و پژوهشی خاص که به مؤسسات حوزوی ـ دانشگاهی شهرت دارند، مراکز و مؤسساتی هستند که دارای تمام شرایط ذیل باشند:

الف. اساسنامه آنها مصوب شورای‌عالی انقلاب فرهنگی باشد.

ب. ۸۰ درصد هیأت‌علمی آنها از فضلای حوزوی باشند. [گزینش این مؤسسات تا ۲۰ درصد می‌تواند از غیرطلاب باشد.]

ج. از طریق آزمون اختصاصی از میان طلاب دانش‌پژوه بپذیرند.

د. اهداف مصوب آنها در اساسنامه در راستای فعالیت‌های آموزشی و پژوهشی دینی و حوزوی باشد.

تبصره ۲: اعضای گروه عبارتند از:

الف)‌ ده نفر از صاحب‌نظران حوزوی ـ دانشگاهی به پیشنهاد شورای تخصصی حوزوی و تأیید معاونت آموزشی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری که پنج نفر از آنها از بین رؤسا یا نمایندگان تام‌الاختیار مراکز و مؤسسه‌های آموزشی و پژوهشی خاص می‌باشند. رئیس گروه به پیشنهاد شورای تخصصی حوزوی و با تأیید معاونت آموزشی وزارت علوم و حکم وزیر علوم، تحقیقات و فناوری برای مدت سه سال منصوب می‌شود.

ب) نماینده وزارت علوم، تحقیقات و فناوری

ج)‌ نماینده شورای تحول و ارتقای علوم انسانی

تبصره ۳: آیین‌نامه گروه در چارچوب قوانین و مقررات آموزش عالی کشور حداکثر ظرف مدت سه ماه از تاریخ تصویب این ماده‌واحده توسط شورای تخصصی حوزوی شورای‌عالی انقلاب فرهنگی و معاونت آموزشی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری تدوین و توسط معاونت تأیید و ابلاغ می‌گردد.

تبصره ۴: وزارت علوم، تحقیقات و فناوری موظف است پشتیبانی لازم جهت فعال‌سازی این گروه را انجام دهد».

رئیس‌جمهور و رئیس شورای‌عالی انقلاب فرهنگی ـ سید ابراهیم رئیسی

مصوبه سیاست‌ها و اقدامات اساسی حمایت از ترویج نام‌ها و نشانه‌های اسلامی ـ ایرانی

منتشره در روزنامه رسمی شماره 22285 – 29/06/1400

شماره 1400/8873/دش ـ ۱۴۰۰/۶/۲۰

(مصوب جلسه ۷۵۶ مورخ ۱۳۹۳/۹/۴ شورای‌عالی انقلاب فرهنگی)

قوه قضائیه جمهوری اسلامی ایران

ستاد هماهنگی و راهبری اجرای نقشه مهندسی فرهنگی کشور

وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی

سازمان صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران

وزارت کشور

وزارت آموزش‌وپرورش

سازمان تبلیغات اسلامی

وزارت علوم، تحقیقات و فناوری

وزارت صنعت، معدن و تجارت

وزارت امور اقتصادی و دارایی

نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران

کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان

مصوبه «سیاست‌ها و اقدامات اساسی حمایت از ترویج نام‌ها و نشانه‌های اسلامی ـ ایرانی» که در جلسه ۷۵۶ مورخ ۱۳۹۳/۹/۴ شورای‌عالی انقلاب فرهنگی و بنا به پیشنهاد مورخ ۱۳۹۳/۳/۱۳ دبیرخانه شورای‌عالی انقلاب فرهنگی به تصویب رسیده است، به شرح ذیل برای اجرا ابلاغ می‌شود:

مقدمه:

نام‌ها و نشانه‌ها به لحاظ تأثیرگذاری در فرهنگ‌سازی، هویت‌بخشی، رشد و تکوین شخصیت و ایفای نقش‌های تربیتی و احترام به آداب‌ورسوم، ارزش‌ها و باورهای دینی و اجتماعی و فرهنگ بومی از جایگاه ویژه و مهمی برخوردارند. با عنایت به اهمیت موضوع، به‌کارگیری نام‌ها و نشانه‌های اسلامی ـ ایرانی در تبلیغات، طراحی و بسته‌بندی کالاها، تولید محصولات فرهنگی (همچون نوشت‌افزار، اسباب‌بازی، بازی‌های رایانه‌ای و…) و ثبت علائم تجاری و دیگر زمینه‌های مرتبط از ضرورت بالایی برخوردار است. بر این اساس، «سیاست‌ها و اقدامات اساسی حمایت از ترویج نام‌ها و نشانه‌های اسلامی ـ ایرانی» در چارچوب نقشه مهندسی فرهنگی کشور به تصویب رسید.

ماده ۱: هدف

ترویج و تثبیت آرمان‌ها، ارزش‌ها و فرهنگ اسلامی با به‌کارگیری نام‌ها و نشانه‌های اسلامی‌ـ ایرانی در تمامی زمینه‌های مورداستفاده.

ماده ۲: سیاست‌ها

۲ ـ ۱ ـ تبیین، تقویت، ترویج و صیانت از مفاهیم فرهنگی و تمدنی، فرهنگ، هنر و هویت اسلامی، ایرانی و انقلابی، اخلاق اسلامی و ویژگی‌های فطری و زیباشناختی

۲ ـ ۲ ـ حفظ قوت و اصالت خط و زبان فارسی به عنوان رکن هویت ملی

۲ ـ ۳ ـ حمایت از حقوق مادی و معنوی کانون‌ها و تشکل‌های صنفی، ایده‌پردازان، طراحان و تولیدکنندگان محصولات دارای نام‌ها و نشانه‌های اسلامی ـ ایرانی و توزیع‌کنندگان و مصرف‌کنندگان آن

۲ ـ ۴ ـ ممانعت از ترویج فرهنگ غرب، نام‌ها و نشانه‌های مغایر و معارض، ترس و اضطراب، خشونت، محرک‌های جنسی، یأس و ناامیدی، مواد مخدر و هرچه که در جهت تضعیف فرهنگ و اخلاق اسلامی است

۲ ـ ۵ ـ ممانعت از نقض ارزش‌ها، احکام و آموزه‌های اسلامی، اهانت به دین مبین اسلام و مذاهب اسلامی و ادیان شناخته‌شده در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و ترویج آیین‌ها و فرقه‌های غیرقانونی و خرافی و گروه‌های مبتذل

۲ ـ ۶ ـ حمایت از حقوق مادی و معنوی کانون‌ها و تشکل‌های صنفی، ایده‌پردازان، طراحان و تولیدکنندگان محصولات دارای نام‌ها و نشانه‌های اسلامی ـ ایرانی و توزیع‌کنندگان و مصرف‌کنندگان آن

۲ ـ ۷ ـ هماهنگی و هم‌افزایی میان دستگاه‌های مسئول و مرتبط با حوزه نام‌ها و نشانه‌ها

ماده ۳: اقدامات اساسی

۳ ـ ۱ ـ تبلیغ، تشویق و حمایت از استفاده از طرح‌ها، نام‌ها، نمادها و نشانه‌های ملهم از فرهنگ اسلامی ـ ایرانی در تولید آثار، محصولات و کالاها و ارائه خدمات

۳ ـ ۲ ـ ساماندهی و گسترش آموزش‌های تخصصی و تربیت نخبگان و نوآوران، پژوهش و مطالعات نظری و کاربردی در حوزه نام‌ها و نشانه‌ها

۳ ـ ۳ ـ ایجاد و حمایت از مراکز کارآفرینی، تجاری‌سازی، نمانام‌ها (برند)، شرکت‌های دانش‌بنیان و مراکز طراحی و نوآوری صنایع فرهنگی

۳ ـ ۴ ـ توسعه و بومی‌سازی فناوری تولید محصولات فرهنگی و ایجاد خوشه‌های صنعتی، شهرک‌های صنعتی تخصصی و صنایع کوچک و متوسط محصولات فرهنگی

۳ ـ ۵ ـ ارائه مشوق‌های مادی و معنوی به ایده‌پردازان، طراحان، تولیدکنندگان، توزیع‌کنندگان، مصرف‌کنندگان، سازمان‌های مردم‌نهاد و کانون‌ها و مجامع صنفی مربوط

۳ ـ ۶ ـ بهره‌گیری از ظرفیت‌های منطقه‌ای، بین‌المللی و اسلامی برای نهادینه کردن نام‌ها و نشانه‌های اسلامی در زمینه تولید و توزیع کالاها و محصولات فرهنگی

۳ ـ ۷ ـ اجرای برنامه‌های ترویجی همچون جشنواره‌ها و نمایشگاه‌های ثابت و فصلی و…

۳ ـ ۸ ـ حمایت از صاحبان ایده‌ها، طرح‌ها، نقش‌ها و پدیدآورندگان آثار فرهنگی پیشنهادی

۳ ـ ۹ ـ رصد و پایش مستمر و نظارت بر فرآیند طراحی، تولید، واردات، ترویج و مصرف محصولات و صنایع فرهنگی

ماده ۴: نظام برنامه‌ریزی، اجرا و نظارت:

ستاد هماهنگی و راهبری اجرای نقشه مهندسی فرهنگی کشور با همکاری دستگاه‌های مربوط، مسئولیت برنامه‌ریزی، هماهنگی اجرا و نظارت این مصوبه را بر عهده دارد و حسب مورد لوایح و آیین‌نامه‌های مورد نیاز را برای تصویب به مراجع ذی‌صلاح ارسال می‌کند.

تبصره: تصمیم‌گیری در خصوص نحوه فعالیت شورای نظارت بر ساخت، طراحی، واردات و توزیع اسباب‌بازی کودکان، موضوع مصوبه ۱۳۷۷/۴/۱۶، شورای نظارت بر نصب مجسمه و یادمان در اماکن عمومی، موضوع مصوبه ۱۳۷۸/۳/۴ و شورای نظارت بر علائم، نشانه‌ها و تصاویر روی البسه و لوازم‌التحریر و کالاهای مشابه، موضوع مصوبه ۱۳۷۹/۱۱/۱۱ شورای‌عالی انقلاب فرهنگی با ستاد هماهنگی و راهبری اجرای نقشه مهندسی فرهنگی کشور خواهد بود.

ماده ۵:

اجرای این مصوبه باید به‌گونه‌ای تدبیر شود که بار مالی، تشکیلاتی و مغایرت حقوقی با سایر قوانین و مقررات نداشته باشد

این مصوبه مشتمل بر یک مقدمه، ۵ ماده و یک تبصره در جلسه ۷۵۶ مورخ ۱۳۹۳/۹/۵ شورای‌عالی انقلاب فرهنگی به تصویب رسید.

رئیس‌جمهور و رئیس شورای‌عالی انقلاب فرهنگی ـ سید ابراهیم رئیسی

اساسنامه اصلاحی بنیاد ایران‌شناسی

منتشره در روزنامه رسمی شماره 22285 – 29/06/1400

شماره 1400/8876/دش ـ ۱۴۰۰/۶/۲۰

(مصوب جلسه ۷۹۸ مورخ ۱۳۹۶/۶/۱۴ شورای‌عالی انقلاب فرهنگی)

بنیاد ایران‌شناسی

وزیر علوم، تحقیقات و فناوری

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی

وزیر امور خارجه

وزیر آموزش‌وپرورش

سازمان برنامه‌وبودجه کشور

فرهنگستان زبان و ادب فارسی

سازمان اداری و استخدامی کشور

نهاد ریاست جمهوری

دبیرخانه شورای‌عالی انقلاب فرهنگی

اساسنامه اصلاحی «بنیاد ایران‌شناسی» که در جلسه ۷۹۸ مورخ ۹۶/۶/۱۴ شورای‌عالی انقلاب فرهنگی و بنا به پیشنهاد مورخ ۱۳۹۵/۶/۲۷ رئیس بنیاد ایران‌شناسی، به تصویب رسیده است، به شرح ذیل برای اجرا ابلاغ می‌شود:

مقدمه:

به‌منظور نیل به اهداف انقلاب و نظام اسلامی ایران و اهداف عالیه فرهنگی مقام معظم رهبری، «بنیاد ایران‌شناسی» که در این اساسنامه به اختصار «بنیاد» خوانده می‌شود، تشکیل و فعالیت می‌نماید.

منظور از ایران‌شناسی به‌عنوان قلمرو اصلی و اساسی فعالیت‌ها و ارتباطات و تحقیقات بنیاد، کلیه مباحث و مسائل مربوط به جلوه‌های گوناگون فرهنگ و تمدن ایرانی در معنای وسیع کلمه است و از آنجا که درباره تاریخ، تمدن و فرهنگ و گزارش آنها در شیوه زندگانی فردی و اجتماعی و چگونگی تفکر و اخلاق و آداب‌ورسوم و کیش‌های ایران باستان و ایران پس از اسلام در دو سده گذشته تحقیقاتی، انجام یافته است، بنیاد ایران‌شناسی خود را موظف به شناختن و شناساندن این جلوه در فرهنگ و تمدن ایران اسلامی و معرفی جایگاه واقعی آن در جهان می‌داند.

ماده ۱ ـ بنیاد مؤسسه‌ای است علمی ـ پژوهشی، آموزشی، فرهنگی، دارای شخصیت حقوقی با تابعیت ایرانی و وابسته به نهاد ریاست جمهوری می‌باشد. کلیه فعالیت‌های بنیاد در چارچوب رهنمودهای مقام معظم رهبری و ضوابط و مقررات عمومی مراکز و مؤسسات تحقیقاتی و آموزشی جمهوری اسلامی ایران انجام می‌پذیرد.

تبصره: مدت فعالیت بنیاد نامحدود است.

ماده ۲ ـ اهداف

اهداف بنیاد به شرح زیر است:

۱ ـ پژوهش و آموزش در تمام جوانب ایران‌شناسانه و همه ابعاد مربوط به بنیاد.

۲ ـ ایجاد محیط مناسب برای مطالعه تخصصی و بهره‌گیری از دانشمندان، دانش‌پژوهان و دانشجویان ایرانی و غیرایرانی علاقمند به مباحث ایران‌شناسی.

۳ ـ سامان دادن و هماهنگ کردن تمام پژوهش‌های علمی پراکنده در زمینه ایران‌شناسی به‌منظور معرفی و بهره‌گیری از آنها در بنیاد و به‌کارگیری روش‌های مناسب و نوین در پژوهش‌های بین‌رشته‌ای و پیشنهاد آن‌ها به مؤسسات علاقمند به مطالعات ایران‌شناسی در ایرن و دیگر نقاط جهان.

۴ ـ بالا بردن سطح آگاهی عامه و خاصه مردم ایران در همه طبقات سنی از پیشینه تاریخی تمدن و فرهنگ ایران و خدمات آن به تمدن و دانش و فرهنگ بشری و تقویت حس میهن‌دوستی آنها و تحکیم ارکان هویت ملی برای مقاومت روحی و فکری در برابر جلوه‌های گوناگون پنهان و آشکار تهاجم فرهنگی بیگانه.

۵ ـ تمرکز بخشیدن و ارائه اولویت‌ها و ایجاد هماهنگی در کلیه فعالیت‌ها، مطالعات و پژوهش‌ها و طرح‌ها درباره ایران‌شناسی در سطح ملی و بین‌المللی دیگر سازمان‌ها و نهادهایی که به نحوی از بودجه عمومی کشور استفاده می‌نمایند و جلوگیری از کارهای موازی.

۶ ـ ایجاد و توسعه مراکز، شعب، کرسی‌ها و رشته‌های ایران‌شناسی در مراکز علمی جهان.

۷ ـ ارتقاء دانش چندوجهی ایران‌شناسی از طریق همکاری‌های علمی، پژوهشی و آموزشی تمامی گروه‌های علمی، کرسی‌ها، مؤسسات فرهنگی و مراکز آموزشی ایران‌شناسی در گستره ملی و بین‌المللی.

۸ ـ انتشار مجلات و کتب درباره ایران‌شناسی و وظایف و اختیارات بنیاد.

ماده ۳ ـ وظایف و اختیارات

۱ ـ تعریف مفهوم و قلمرو مطالعات و تحقیقات ایران‌شناسی و تجدیدنظر متناوب درباره آنها، با توجه به دستاوردهای جدید علمی و فنی.

۲ ـ تعیین فهرست و اولویت‌های تحقیق درباره ایران و ایران‌شناسی و تعیین روش‌های پیشرفته تحقیق برای پژوهشگران و دانشجویان در بنیاد و ارائه موضوعات پژوهش‌های ایران‌شناسی، برای انجام در رساله‌های کارشناسی ارشد و دکترا.

۳ ـ نقد و بررسی تحقیقات و آثار منتشره در داخل و خارج در زمینه ایران‌شناسی و اسلام‌شناسی، به‌ویژه بخش مربوط به ایران و حوزه وسیع ایران فرهنگی.

۴ ـ رصد و اطلاع‌یابی از نتایج تحقیقات پایان یافته و دستاورد مقالات همایش‌های ملی و بین‌المللی ایران‌شناسی و چگونگی بهره‌گیری، چاپ و نشر آنها.

۵ ـ تهیه مقدمات و تدارک وسایل و امکانات و تدوین برنامه‌های لازم پژوهشی در سطوح مختلف به‌منظور اجرای اهداف مذکور در ماده ۲ در شورای پژوهشی و فرهنگی.

۶ ـ فراهم آوردن کارمایه فراگیر اطلاعات و منابع و مراجع لازم برای اجرای تحقیقات علمی در زمینه ایران‌شناسی از داخل و خارج.

۷ ـ گردآوری آثار هنری صنایع‌دستی و کتب خطی و نفیس و مانند آنها و مصادیق میراث ناملموس.

۸ ـ انجام طرح‌های پژوهشی ایران‌شناسی پیرامون مسائل مربوط به تمدن ایران و ایرانی ـ اسلامی گذشته و معاصر و اجرای آن و کمک به اجرا و نشر این قبیل تحقیقات.

۹ ـ گردآوری، پردازش، نگهداری و معرفی اسناد و مدارک مربوط به ایران و اسلام و ایرانیان به ایران‌شناسان و انجمن‌های ایران‌شناسی جهان از طریق انجمن ایران‌شناسان.

۱۰ ـ ایجاد، احیا و تقویت کرسی‌های ایران‌شناسی در داخل و خارج و کمک به آنها و پژوهش‌های آن.

۱۱ ـ تدوین و اجرای برنامه‌های آموزشی دانشگاهی ایران‌شناسی و اطلاعات و دروس وابسته به آن در مقاطع مختلف تحصیلی در داخل و خارج کشور.

۱۲ ـ تأسیس و تقویت بانک‌های اطلاعاتی لازم برای عرضه خدمات پژوهشی و فرهنگی مربوطه و ارائه نتایج تحقیقات.

۱۳ ـ تأسیس و تکمیل شبکه‌های مجازی (سایت‌های) معرفی بنیاد و ایران‌شناسی و ایران‌شناسان به زبان فارسی و زبان‌های بیگانه.

۱۴ ـ تأسیس و تقویت کتابخانه، مجموعه‌های هنری، موزه‌ای و تاریخی، اسناد و مدارک، صنایع‌دستی، اشیاء نفیس موزه‌ای و غیرموزه‌ای یا نمایشگاهی، نسخ خطی و چاپ قدیم و نیز آثار و یادگارهای شخصیت‌های علمی، سیاسی، مذهبی و ملی.

۱۵ ـ ارائه خدمات ممکن به مؤسسات، انجمن‌های دولتی و بخش خصوصی غیرانتفاعی و عام‌المنفعه که در راستای اهداف و وظایف بنیاد ایران‌شناسی انجام‌وظیفه می‌نمایند.

۱۶ ـ تولید و توزیع بسته‌ها و اقلام فرهنگی، آموزشی و اطلاع‌رسانی در زمینه ایران‌شناسی و تهیه کتب درسی در معرفی ایران و تاریخ و فرهنگ آن در سطوح مختلف آموزشی کشور.

۱۷ ـ برگزاری همایش‌های ملی و بین‌المللی با حضور دانشمندان و پژوهشگران ایرانی و غیرایرانی در ایران و یا در خارج.

۱۸ ـ چاپ و نشر آثار مختلف فراهم آمده در اهداف بنیاد از قبیل کتب و ترجمه، مجلات علمی ـ پژوهشی ایران‌شناسی به زبان فارسی و در موارد مقتضی به زبان‌های بیگانه.

۱۹ ـ عقد تفاهم‌نامه و قرارداد همکاری در زمینه‌های مشترک با دیگر دستگاه‌ها و سازمان‌ها و مؤسسات و بنیادهای فرهنگی داخلی و خارجی.

۲۰ ـ انجام معاملات و خرید اموال و ملک سرمایه‌ای و سودزا به‌منظور تأمین نیازهای ضروری بنیاد و تأسیس شعب آن و تبدیل و فروش.

ماده ۴ ـ محل فعالیت

مرکز اصلی بنیاد در تهران است و می‌تواند با نظر ریاست بنیاد نسبت به تأسیس شعبه‌های استانی و منطقه‌ای اقدام نماید. آیین‌نامه مربوط به نحوه تأسیس و فعالیت این شعبه‌ها به تصویب هیأت امنا خواهد رسید.

ماده ۵ ـ ارکان

۱ ـ ریاست عالیه

۲ ـ هیأت امنا

۳ ـ رئیس بنیاد و رئیس هیأت امنا

۴ ـ شورای پژوهشی و فرهنگی

ماده ۶ ـ ریاست عالیه

ریاست عالیه بنیاد با رئیس‌جمهوری اسلامی ایران است.

ماده ۷ ـ هیأت امنا

هیأت امنا عالی‌ترین مرجع بنیاد در زمینه سیاست‌گذاری و تصمیم‌گیری‌ و دارای کلیه وظایف و اختیارات قانونی در حدود اهداف و وظایف بنیاد و اداره امور آن می‌باشد.

ماده ۸ ـ ترکیب هیأت امنا

۱ ـ وزرای علوم، تحقیقات و فناوری، فرهنگ و ارشاد اسلامی، امور خارجه و آموزش‌وپرورش، رئیس سازمان برنامه‌وبودجه و رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی (اعضای حقوقی)

۲ ـ ۱۵ نفر از دانشمندان و متخصصان فرهنگی و علمی و اساتید دانشگاه (اعضای حقیقی)

۳ ـ رئیس بنیاد

تبصره ۱: اعضای هیأت امنا برای چهار سال منصوب می‌شوند و تجدید انتخاب آنها بلامانع است

تبصره ۲: اعضای حقیقی به پیشنهاد رئیس بنیاد به تصویب و تأیید شورای‌عالی انقلاب فرهنگی می‌رسند و احکام آنها از طرف رئیس هیأت امنا صادر و ابلاغ خواهد شد. ابلاغ احکام اعضای حقوقی با رئیس‌جمهور است.

تبصره ۳: هیأت امنا دارای دبیرخانه‌ای مستقل است که دبیر آن به پیشنهاد رئیس بنیاد و با تصویب هیأت امنا منصوب خواهد شد که صورت مذاکرات را تنظیم و به امضای اعضای هیأت امنا، می‌رساند و نیز مصوبات هیأت امنا را برای امضای رئیس هیأت امنا، آماده می‌نماید.

تبصره ۴: جلسات هیأت امنا حداقل هر سه ماه یک‌بار تشکیل می‌شود. دعوت برای تشکیل جلسات از طرف رئیس هیأت امنا به‌صورت کتبی و حدود ۱۰ روز پیش از جلسه است. تشکیل جلسات فوق‌العاده با نظر و دعوت رئیس هیأت امنا خواهد بود.

تبصره ۵: جلسات با حضور اکثریت نسبی اعضا رسمیت می‌یابند و تصمیمات به استثنای مورد انحلال بنیاد با اکثریت آراء حاضرین معتبر خواهند بود. رئیس هیأت امنا باید در جلسات تصمیم‌گیری حاضر باشند.

تبصره ۶: صورت مذاکرات حاوی تصمیمات و مصوبات به امضای کلیه اعضای حاضر در جلسه و به اطلاع سایر اعضای هیأت امنا خواهد رسید.

تبصره ۷: هر یک از اعضای هیأت امنا که در دو جلسه متوالی در یک سال و یا چهار جلسه متناوب در طول دو سال، بدون عذر موجه شرکت‌ نکند، مستعفی شناخته می‌شود. تشخیص عذر موجه با رئیس هیأت امناست.

ماده ۹ ـ وظایف هیأت امنا

۱ ـ تصویب آیین‌نامه‌های داخلی.

۲ ـ تأیید سازمان اداری بنیاد و پیشنهاد آن به سازمان اداری و استخدامی کشور برای تصویب نهایی.

۳ ـ بررسی و تصویب برنامه‌وبودجه بنیاد (پیشنهادی از طرف رئیس بنیاد).

۴ ـ تصویب بودجه تفصیلی بنیاد.

۵ ـ تصویب هزینه‌ها و ترازنامه سالانه بنیاد.

۶ ـ تصویب منابع درآمدهای اختصاصی و مصرف آن مطابق مقررات.

۷ ـ تعیین حسابرس برای بنیاد.

کوشش برای جلب کمک‌های بخش خصوصی و مردمی اعم از نقدی، تجهیزاتی و ساختمانی با رعایت مقررات.

۹ ـ تعیین میزان فوق‌العاده‌های اعضای هیأت‌علمی، کارشناسان و سایرین در چارچوب قوانین و مقررات

۱۰ ـ تعیین نحوه اداره واحدهای تولیدی، خدماتی، کارگاهی در چهارچوب ضوابط مصوب هیأت وزیران.

۱۱ ـ تعیین میزان پرداخت حق تحقیق، حق تدریس، حق ترجمه، حق تألیف و نظایر آنها در چارچوب قوانین و مقررات.

۱۲ ـ تعیین خط‌مشی کلی و تصویب سیاست‌ها و برنامه‌ها و فعالیت‌های تحقیقاتی و فرهنگی و انتشاراتی بنیاد به‌منظور وصول به اهداف بنیاد.

۱۳ ـ پیشنهاد رئیس جدید بنیاد در پایان دوره ریاست و اصلاح و تفسیر اساسنامه برای پیشنهاد به مقامات قانونی مربوط برای تصویب و یا تأیید نهایی.

۱۴ ـ بررسی و تصویب برگزاری همایش‌های بین‌المللی و قرارداد همکاری‌های تحقیقاتی با مراکز دانشگاهی و تحقیقاتی داخل و خارج.

۱۵ ـ بررسی و تصویب طرح‌های تشکیلات علمی و تحقیقاتی بنیاد و تشکیل گروه‌های تحقیقاتی با توجه به رشته‌ها و زمینه‌های مربوط به آموزش و پژوهش‌های ایران‌شناسی.

ماده ۱۰ ـ رئیس بنیاد

رئیس بنیاد، بالاترین مقام اداری و اجرایی و علمی بنیاد و مسئول حسن جریان امور و وظایف آن است و بر کلیه واحدها و گروه‌های آموزشی، پژوهشی و اجرایی نظارت دارد و اداره امور بنیاد به استثنای آنچه در این اساسنامه به صراحت از وظایف و اختیارات هیأت امنا دانسته شده است با وی می‌باشد.

تبصره: رئیس بنیاد به عنوان رئیس هیأت امنا محسوب و با پیشنهاد اعضای هیأت امنا و تصویب شورای‌عالی انقلاب فرهنگی منصوب می‌شود. حکم وی از طرف رئیس‌جمهور و رئیس شورای‌عالی انقلاب فرهنگی امضا و ابلاغ خواهد شد.

ماده ۱۱ ـ وظایف رئیس بنیاد:

۱ ـ شرکت در جلسات هیأت امنا و اداره و اجرای مأموریت‌‌های آن و بنیاد.

۲ ـ اجرای مفاد اساسنامه و کوشش در جهت پیشبرد اهداف آن و گسترش فعالیت‌‌ها.

۳ ـ تهیه و تنظیم برنامه‌‌های اجرایی جاری و بلندمدت بنیاد از طریق معاونت‌‌ها و ادارات مربوطه به منظور تحقق اهداف بنیاد و مصوبات هیأت امنا.

۴ ـ بررسی و تهیه و تنظیم پیشنهاد بودجه سالانه و ترازنامه بنیاد و ارائه آن به هیأت امنا برای تصویب.

۵ ـ پیشنهاد طرح تشکیلات و آیین‌‌نامه‌‌های اداری و مالی و دیگر آیین‌‌نامه‌‌ها و ضوابط به هیأت امنا برای تصویب.

۶ ـ افتتاح حساب و استفاده از آن به نام بنیاد نزد بانک‌‌ها و مؤسسات مالی و اعتباری با رعایت مقررات.

۷ ـ قبول هدایای نقدی و غیرنقدی اعم از اموال منقول و غیرمنقول.

۸ ـ نمایندگی بنیاد در مراجع قضایی و اداری نزد اشخاص حقیقی و حقوقی.

۹ ـ دریافت مطالبات بنیاد و هرگونه سود متعلقه و پرداخت هزینه‌‌ها و ایفای تعهدات بنیاد.

۱۰ ـ دعوت از پژوهشگران و دانشمندان برای تشکیل گروه‌‌های پژوهشی و استخدام کارکنان بر اساس ضوابط بنیاد و تمدید و یا تعلیق یا فسخ قراردادهای تحقیق و استخدام بر اساس مقررات استخدامی کشور و مقررات ابلاغی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری.

۱۱ ـ اجرای سایر اموری که طبق مفاد اساسنامه و آیین‌‌نامه‌‌های مصوب بنیاد به عهده رئیس بنیاد است.

۱۲ ـ رئیس بنیاد می‌‌تواند بر اساس تشکیلات مصوب، معاون‌هایی داشته باشد و در موارد ضروری، تمامی یا قسمتی از اختیارات خود را به یکی از معاون‌های خود تفویض نماید.

۱۳ ـ ارائه گزارش عملکرد سالانه به هیأت امنا.

۱۴ ـ امضای احکام مسئولین و مدیران بر اساس تشکیلات مصوب.

تبصره: رئیس بنیاد در صورت استعفا یا اتمام دوره تصدی تا تعیین رئیس جدید کماکان عهده‌‌دار مسئولیت‌های محوله در اساسنامه خواهد بود.

ماده ۱۲ ـ شورای پژوهشی و فرهنگی

شورای پژوهشی و فرهنگی به‌منظور هماهنگی میان بخش‌‌ها و گروه‌‌های مختلف پژوهشی، آموزشی و امور فرهنگی بنیاد و با ترکیب زیر تشکیل می‌‌شود:

۱ ـ رئیس بنیاد (رئیس شورا).

۲ ـ یکی از اعضای هیأت امنا به عنوان نماینده هیأت امنا.

۳ ـ معاون پژوهشی بنیاد.

۴ ـ معاون اطلاع‌‌رسانی و امور بین‌‌الملل بنیاد.

۵ ـ سه تا پنج نفر از اعضای خبره در زمینه‌‌های مربوطه، به انتخاب رئیس.

تبصره ۱: حداقل یک نفر از اعضای مذکور در بند ۵ باید از میان فرهیختگان و صاحب‌نظران خارج از بنیاد انتخاب شود.

تبصره ۲: اعضای شورا با حکم رئیس بنیاد منصوب می‌‌گردند.

ماده ۱۳ ـ وظایف شورای پژوهشی و فرهنگی

۱ ـ بررسی و تصویب طرح‌‌های تحقیقاتی پیشنهادی گروه‌‌های پژوهشی بنیاد.

۲ ـ نظارت بر حسن اجرای طرح‌‌ها و پژوهش‌‌های در حال انجام.

۳ ـ نظارت بر امور مربوط به برنامه‌‌های علمی و دستور کار همایش‌‌ها و نشست‌‌های علمی و فرهنگی.

۴ ـ نظارت بر امر برگزاری همایش‌‌های پژوهشی گروه‌‌ها.

۵ ـ نظارت بر محتوای نشریات تخصصی گروه‌‌ها و منشورات بنیاد.

۶ ـ ارزیابی و تصویب آثار علمی و نشریات برای چاپ و نشر و پیشنهاد آن به هیأت امنا برای تأیید از طریق رئیس بنیاد.

۷ ـ تصمیم‌‌گیری درباره امور محوله از سوی رئیس بنیاد.

ماده ۱۴ ـ بنیاد مشمول ماده ۱ قانون احکام دائمی برنامه‌های توسعه کشور مصوب ۱۳۹۵/۱۱/۱۰ مجلس شورای اسلامی می‌‌باشد.

ماده ۱۵ ـ منابع مالی بنیاد عبارتند از:

۱ ـ اعتباری که همه‌ساله در ردیف مستقل و ذیل بودجه نهاد ریاست جمهوری در بودجه کل کشور به صورت کمک پیش‌‌بینی می‌‌شود.

۲ ـ کلیه اموال منقول و غیرمنقول و وجوه نقدی که توسط اشخاص حقیقی و حقوقی به بنیاد واگذار و یا به حساب آن ـ به عنوان کمک یا هدیه و سود سرمایه و نظایر اینها ـ واریز می‌‌شود.

۳ ـ سایر درآمدها

ماده ۱۶ ـ هرگونه تغییر و یا اصلاح و تکمیل اساسنامه بر اساس راهکارهای ذیل امکان‌پذیر است:

۳ ـ بنا به پیشنهاد هیأت امنا و تصویب شورای‌عالی انقلاب فرهنگی.

۴ ـ بنا به پیشنهاد و تصویب شورای‌عالی انقلاب فرهنگی.

ماده ۱۷ ـ اعضای هیأت‌علمی پژوهشی و آموزشی بنیاد از نظر مقررات استخدامی و نحوه انتخاب و گزینش (علمی و عمومی) تابع مقررات مورد عمل مؤسسات پژوهشی تابعه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری می‌‌باشند.

ماده ۱۸ ـ اجرای این مصوبه باید به‌گونه‌ای تدبیر شود که بار مالی، تشکیلاتی و مغایرت حقوقی با سایر قوانین و مقررات نداشته باشد.

ماده ۱۹ ـ این اساسنامه مشتمل بر یک مقدمه، ۱۹ ماده و ۱۳ تبصره در جلسه ۷۹۸ مورخ ۹۶/۶/۱۴ شورای‌عالی انقلاب فرهنگی به تصویب رسید و جایگزین اساسنامه قبلی (مصوب ۱۳۸۱/۱۲/۱۰ شورای گسترش آموزش عالی) گردید.

رئیس‌جمهور و رئیس شورای‌عالی انقلاب فرهنگی ـ سید ابراهیم رئیسی

مصوبه اصلاح و تکمیل آیین‌نامه کمیسیون فرهنگی تربیت‌بدنی و ورزش کشور

منتشره در روزنامه رسمی شماره 22285 – 29/06/1400

(مصوب جلسه ۷۹۴ مورخ ۱۳۹۶/۱/۱۵ شورای‌عالی انقلاب فرهنگی)

شماره 1400/8871/ دش ـ۱۴۰۰/۶/۲۰

وزارت ورزش و امور جوانان

دبیرخانه شورای‌عالی انقلاب فرهنگی

کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی

معاونت ریاست جمهوری در امور زنان و خانواده

سازمان تبلیغات اسلامی

وزارت کشور

وزارت علوم، تحقیقات و فناوری

وزارت آموزش‌وپرورش

وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی

دانشگاه آزاد اسلامی

سازمان صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران

بنیاد شهید و امور ایثارگران

سازمان تربیت‌بدنی نیروهای مسلح

سازمان بسیج مستضعفین

کمیته ملی المپیک

کمیته ملی پارالمپیک

شورای فرهنگی و اجتماعی زنان و خانواده شورای‌عالی انقلاب فرهنگی

مصوبه «اصلاح و تکمیل آیین‌نامه کمیسیون فرهنگی تربیت‌بدنی و ورزش کشور» که در جلسه ۷۹۴ مورخ ۱۳۹۶/۱/۱۵ شورای‌عالی انقلاب فرهنگی و بنا به پیشنهاد مورخ ۱۳۹۵/۴/۲۶ وزیر ورزش و جوانان و در راستای پیگیری و اجرای اولویت‌ها و اقدامات اساسی حوزه فرهنگی ورزش کشور (نظام‌نامه فرهنگی) موضوع مصوبه جلسه ۷۸۱ مورخ ۱۳۹۵/۳/۲۵ شورای‌عالی انقلاب فرهنگی به تصویب رسیده است، به شرح ذیل برای اجرا ابلاغ می‌شود:

ماده ۱ ـ ترکیب کمیسیون:

۱ ـ وزیر ورزش و امور جوانان (رئیس)

۲ ـ معاون فرهنگی، آموزش و پژوهش وزارت ورزش و جوانان (نایب‌رئیس)

۳ ـ نماینده دبیر شورای‌عالی انقلاب فرهنگی

۴ ـ نماینده کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی

۵ ـ نماینده معاون رئیس‌جمهور در امور زنان و خانواده

۶ ـ نماینده سازمان تبلیغات اسلامی

۷ ـ نماینده وزارت کشور

۸ ـ نماینده وزارت علوم، تحقیقات و فناوری

۹ ـ معاون تربیت‌بدنی و سلامت وزارت آموزش‌وپرورش

۱۰ ـ معاون ذی‌ربط دانشگاه آزاد اسلامی

۱۱ ـ نماینده سازمان صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران

۱۲ ـ معاون توسعه ورزش بانوان وزارت ورزش و جوانان

۱۳ ـ نماینده وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی

۱۴ ـ نماینده بنیاد شهید و امور ایثارگران

۱۵ ـ رئیس سازمان تربیت‌بدنی نیروهای مسلح

۱۶ ـ نماینده سازمان بسیج مستضعفین

۱۷ ـ رئیس یا دبیر کل کمیته ملی المپیک

۱۸ ـ رئیس یا دبیر کل کمیته ملی پارالمپیک

۱۹ ـ نماینده شورای فرهنگی و اجتماعی زنان و خانواده شورای‌عالی انقلاب فرهنگی

۲۰ ـ مدیرکل امور فرهنگی وزارت ورزش و جوانان (دبیر)

۲۱ ـ یک نفر از صاحب‌نظران فرهنگی حوزه ورزش به انتخاب وزیر ورزش و جوانان

تبصره: منظور از نماینده در بندهای فوق‌الذکر، نماینده در سطح معاون دستگاه ذی‌ربط می‌باشد.

ماده ۲ ـ وظایف کمیسیون:

۱ ـ تقسیم‌کار ملی و ایجاد انسجام و هماهنگی برای اجرای اولویت‌ها و اقدامات اساسی حوزه فرهنگی ورزش کشور در سطح ملی و استانی و پیش‌بینی سازوکارهای لازم برای تحقق آن در قالب برنامه‌های کوتاه و میان‌مدت

۲ ـ نظارت بر تدوین و اجرای پیوست فرهنگی طرح‌های مهم و کلان ورزشی کشور و ارزیابی آن و ارائه گزارش سالانه به شورای‌عالی انقلاب فرهنگی

۳ ـ نظارت بر پیشرفت اجرای اولویت‌ها و اقدامات اساسی و ارزیابی میزان تحقق آن و ارائه گزارش سالانه به شورای‌عالی انقلاب فرهنگی

۴ ـ بررسی، تصویب و ابلاغ سیاست‌های اجرایی، اصلاح ساختارها و فرآیندهای مربوطه

۵ ـ رصد تغییر و تحولات فرهنگی و اجتماعی حوزه ورزش کشور و ارائه نتایج آن به شورای‌عالی انقلاب فرهنگی

۶ ـ تصویب برنامه‌های اجرایی اولویت‌ها و اقدامات اساسی حوزه فرهنگی ورزش کشور با مشارکت و همکاری نهادها و دستگاه‌های عضو کمیسیون

۷ ـ پیش‌بینی اعتبارات مورد نیاز از سوی دستگاه‌ها و نهادهای عضو کمیسیون در خصوص برنامه‌های اجرایی اولویت‌ها و اقدامات اساسی حوزه فرهنگی ورزش کشور در بودجه سالیانه هر دستگاه

تبصره: گزارش عملکرد سالیانه دستگاه‌ها در خصوص این بند توسط وزیر ورزش و جوانان به شورای‌عالی انقلاب فرهنگی ارائه می‌شود.

ماده ۳ ـ دبیرخانه کمیسیون در محل وزارت ورزش و جوانان مستقر می‌باشد.

ماده ۴ ـ کمیسیون برای انجام وظایف و مأموریت‌های خود می‌تواند نسبت به تشکیل کمیته‌های تخصصی اقدام نمایند.

تبصره: هر کمیته تخصصی دارای پنج عضو می‌باشد که یک نفر از آنها با انتخاب رئیس کمیسیون به‌عنوان رئیس کمیته و یک نفر از میان اعضای کمیسیون به‌عنوان دبیر کمیته فعالیت خواهند کرد.

ماده ۵ ـ این مصوبه مشتمل بر ۵ ماده و ۳ تبصره در جلسه ۷۹۴ مورخ ۱۳۹۶/۱/۱۵ شورای‌عالی انقلاب فرهنگی به تصویب رسید.

رئیس‌جمهور و رئیس شورای‌عالی انقلاب فرهنگی ـ سید ابراهیم رئیسی

سند ملی حقوق کودک و نوجوان

منتشره در روزنامه رسمی شماره 22285 – 29/06/1400

شماره 1400/8874/دش ـ ۱۴۰۰/۶/۲۰

(مصوب جلسه ۸۰۶ مورخ ۱۳۹۷/۱/۲۱ شورای‌عالی انقلاب فرهنگی)

مجلس شورای اسلامی

قوه قضائیه

هیأت وزیران

نهاد ریاست جمهوری

وزارت امور خارجه

وزارت آموزش‌وپرورش

وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی

دبیرخانه شورای‌عالی انقلاب فرهنگی

کلیه دستگاه‌ها و نهادهای ذی‌ربط

مصوبه «سند ملی حقوق کودک و نوجوان» که در جلسه ۸۰۶ مورخ ۱۳۹۷/۱/۲۱ شورای‌عالی انقلاب فرهنگی و بنا به پیشنهاد مورخ ۱۳۹۳/۱۱/۴ شورای فرهنگی و اجتماعی زنان و خانواده، به تصویب رسیده است، به شرح ذیل برای اجرا ابلاغ می‌شود:

کلیات

کودکان و نوجوانان سرمایه‌‌های جامعه هستند و جایگاه آنان در دیدگاه اسلامی بسیار متعالی است. آموزه‌‌های اسلامی تمام زوایای حقوق کودکان چه پیش از تولد و چه پس از آن را در ابعاد فرهنگی، آموزشی، تربیتی، اجتماعی، اقتصادی و حقوقی تبیین کرده و در راستای حقوق خصوصی و حقوق کیفری ایشان ابوابی را مطرح نموده است. بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، قانون‌‌گذار با عنایت به تعالیم اسلام و اهمیت دوران خردسالی به موضوع حقوق کودکان به طور خاص توجه کرده است. در این راستا قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، جهت‌‌گیری‌‌هایی اساسی در زمینه‌‌های مختلف، از جمله آموزش‌وپرورش رایگان و همگانی در همه‌‌ی سطوح، به‌ویژه برای کودکان را مطرح کرده است. اهمیت حقوق کودک و اهتمام ویژه جمهوری اسلامی ایران جهت رعایت آن در اسناد بالادستی نظام نیز مشاهده می‌شود. [کودک در مصوبات شورای‌عالی انقلاب فرهنگی:

۱. سند نقشه مهندسی فرهنگی مصوبه جلسه ۷۳۱ شورای‌عالی انقلاب فرهنگی مورخ ۹۱/۱۲/۱۵ راهبرد کلان ۳: خانواده و کودک، راهبرد کلان ۴: ارتقای نرخ باروری متناسب با آموزه‌های اسلامی و اقتضائات راهبردی کشور، راهبرد کلان ۵: سبک زندگی اسلامی ایرانی (اقدامات ملی ۱۸: مدیریت و برنامه‌ریزی راهبردی مهدکودک‌ها)

۲. منشور حقوق و مسئولیت‌های زنان در نظام جمهوری اسلامی ایران مصوبه جلسه ۵۴۰ شورای‌عالی انقلاب فرهنگی مورخ ۱۳۸۳/۶/۳۱ (بندهای ۱۴ ـ ۲۰ و ۳۴ ـ ۳۵ و ۴۶ و ۵۹ و ۹۶ و ۱۲۰)

۳. «سند تحول بنیادین آموزش‌وپرورش» مصوبه جلسه ۶۹۷ شورای‌عالی انقلاب فرهنگی مورخ ۱۳۹۰/۶/۲۲

۴. «سند نقشه جامع علمی کشور» مصوبه جلسه شماره ۶۷۹ شورای‌عالی انقلاب فرهنگی مورخ ۱۳۸۹/۱۰/۱۴ (بند ۳۶ راهبرد کلان ۶)

۵. آئین‌‌نامه شورای نظارت بر ساخت، طراحی، واردات و توزیع اسباب‌‌بازی کودکان مصوبه جلسه ۴۲۲ شورای‌عالی انقلاب فرهنگی مورخ ۱۳۷۷/۴/۱۶

۶. اساسنامه سازمان دانش‌‌آموزی مصوبه جلسه ۴۴۱ شورای‌عالی انقلاب فرهنگی مورخ ۱۳۷۸/۲/۲۱

۷. اساسنامه بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌‌ای مصوبه جلسه ۵۸۴ شورای‌عالی انقلاب فرهنگی مورخ ۱۳۸۵/۳/۳۱

۸. سند نهضت مطالعه مفید مصوبه جلسه ۶۷۳ شورای‌عالی انقلاب فرهنگی مورخ ۱۳۸۹/۸/۴ (بندهای ۴، ۴ ـ ۶، ۷)

۹. سند امور نخبگان مصوبه جلسه ۲۴۸ شورای‌عالی انقلاب فرهنگی مورخ ۱۳۹۱/۷/۱۱ (اقدامات ملی راهبرد ۲ بندهای ۲، ۳، ۱۰، ۱۱)]

در طول چند دهه اخیر، موضوع حقوق کودک در عرصه بین‌‌المللی نیز محور توجهات نهادهای بین‌‌المللی و دولت‌‌ها قرار گرفته است. تدوین و تصویب «کنوانسیون حقوق کودک» حاکی از دغدغه جامعه بین‌‌المللی در زمینه حقوق کودک است که جمهوری اسلامی ایران نیز به این پیمان‌نامه بین‌المللی به‌طور مشروط ملحق شده است. با توجه به عدم تعیین شروط و ضرورت سندی واحد که با یکپارچگی و انسجام، اصول سیاست‌‌ها و مبانی حقوقی کودک در ابعاد تربیتی، فرهنگی، بهداشتی، قضایی و حقوقی موجب وفاق و وحدت نظر مسئولین و نظام اسلامی شود و در چارچوب اقدام ملی ۳۴ از راهبرد کلان ۳ نقشه مهندسی فرهنگی کشور مبنی بر «تدوین سند ملی کودک و نوجوان مبتنی بر آموزه‌‌ها و معارف اسلامی» و برای ارائه الگوی اسلامی ـ ایرانی در حوزه حقوق کودک و نوجوان؛ این سند به تصویب رسید.

مقدمه

با اعتقاد به توحید و شریعت مقدس اسلام و با عنایت به توجه ویژه اسلام به فرزندآوری مسلمانان، طهارت نسل و تربیت نیکوی کودکان و رشد و تکامل مادی و معنوی ایشان و با اعتقاد به اینکه خانواده به‌‌عنوان رکن اصلی جامعه در پرورش و رشد جسمی و روحی، عاطفی و معنوی کودک دارای مسئولیت اولیه و اساسی است و باید از حمایت‌‌ها و مساعدت‌‌های لازم دولت برای تربیت آینده‌‌سازان جامعه اسلامی برخوردار شود؛ سند ملی حقوق کودک و نوجوان منطبق با دیدگاه اسلام به شرح مواد ذیل اعلام می‌شود:

ماده ۱ ـ تعاریف

۱ ـ ۱ ـ رشد: رسیدن به مرتبه‌‌ای از حیات که نوجوان قادر به تشخیص مصالح و منافع خود و درک حسن و قبح عمل خود باشد.

۱ ـ ۲ ـ بلوغ: رسیدن به مرحله‌‌ای که علائم ثانویه جنسی ظاهر می‌‌شود.

۱ ـ ۳ ـ قوانین و مقررات: در این سند منظور قوانین و مقررات جمهوری اسلامی ایران است.

۱ ـ ۴ ـ مصلحت و غبطه: جلب منفعت

۱ ـ ۵ ـ سرپرست قانونی: فردی که مطابق قانون سرپرستی کودکی را بر عهده دارد یا سازمان‌‌های عمومی متکفل امور صغار و ایتام مانند اداره سرپرستی موضوع قانون حمایت از کودکان و نوجوانان بدسرپرست و بی‌‌سرپرست

۱ ـ ۶ ـ استاندارد: حداقل شرایط ضروری و لازم در امکانات برابر تعاریف سازمان‌‌های متولی متناسب با فرهنگ دینی و ملی

۱ ـ ۷ ـ عدالت بهداشتی ـ درمانی: دسترسی به خدمات و امکانات بهداشتی ـ درمانی برای همگان بدون تبعیض در جنسیت، جایگاه اقتصادی یا اجتماعی، منطقه جغرافیایی یا…

۱ ـ ۸ ـ رفتارهای حرام جنسی: رفتارهای جنسی غیرمجاز طبق شرع یا قانون مانند خودارضایی، زنا، رابطه جنسی با هم‌جنس

۱ ـ ۹ ـ اختلالات جنسی: بیماری ناشی از کارکرد ناسالم ارگان‌ها یا غدد جنسی که منجر به عدم هماهنگی بین هویت جنسی و اندام‌‌های جنسی می‌‌شود.

۱ ـ ۱۰ ـ مالکیت آثار فکری: حق دارا بودن حقوق مادی و معنوی محصولات فکری مانند حق اختراع یا اکتشاف یا تألیف

۱ ـ ۱۱ ـ اهلیت قانونی: صلاحیت قانونی برای داران بودن حق و اِعمال حق از جمله مالکیت بر اموال و تصرف در آن

۱ ـ ۱۲ ـ مسئولیت کیفری: انتساب جرم به مرتکب رفتار مجرمانه و لزوم اعمال مجازات و اقدامات بازدارنده

۱ ـ ۱۳ ـ مسئولیت مدنی: لزوم جبران خسارات ناشی از اعمال ارتکابی

۱ ـ ۱۴ ـ معاضدت حقوقی و قضایی: کمک و مساعدت به متهمین و مجرمین در دفاع از خود و برخورداری از محاکمه و تحمل مجازات عادلانه، تعویق صدور حکم، تعلیق اجرای مجازات، عفو و تخفیف مجازات یا استرداد مجرمین

۱ ـ ۱۵ ـ اقلیت‌‌های دینی شناخته‌شده در قانون اساسی: ادیان شناخته‌شده در اصل ۱۳ قانون اساسی

۱ ـ ۱۶ ـ احوال شخصیه: طلاق، نکاح، ارث، وصیت و مانند آن

ماده ۲ ـ کودک و نوجوان

از نظر سند حاضر، منظور از کودک هر انسانی است که به سن بلوغ نرسیده باشد و منظور از نوجوان فرد بالغی است که بر اساس قانون به رشد عقلی متناسب با حق و تکلیف ویژه خود نرسیده است. این تعریف شامل افراد بالغ محجور نمی‌‌شود.

ماده ۳ ـ حق حیات و بقا

۱. حیات موهبتی الهی است که باید از آغاز تشکیل جنین مورد حمایت قرار گیرد. هیچ‌کس نباید به حق حیات و سلامت جنین، کودک و نوجوان تعرض نماید و باید برای پیش‌‌گیری و مقابله با این تعرض اقدامات لازم صورت پذیرد.

۲. دولت موظف است تمهیدات و تدابیر لازم برای فرزندآوری و سلامت باروری را فراهم آورد.

۳. سقط‌جنین ممنوع است مگر در صورت به خطر افتادن حیات مادر؛ یا قبل از چهارماهگی با وجود حرج در صورت حفظ جنین، به تشخیص مراجع ذی‌‌صلاح و بر اساس قوانین.

ماده ۴ ـ حق هویت

۱. کودک از بدو تولد حق نام شایسته، ثبت تولد نزد مراجع ذی‌ربط، تابعیت، شناخت والدین و بستگان نسبی، سببی و رضاعی خود را دارد.

۲. دولت‌‌ وظیفه دارد بر حفظ حق نسب کودک در ولادت‌های ناشی از روش‌‌های نوین باروری (از قبیل: تلقیح مصنوعی، رحم جایگزین، اهدای جنین و…) نظارت نماید.

۳. طفل متولد از رابطه‌‌ی خارج از نکاح و نیز کودک دارای نسب ناشناس در چارچوب شرع دارای حقوق مندرج در این سند است.

۴. کودک و نوجوان حق آشنایی با ارزش‌‌ها و نقش‌‌های جنسیتی خویش را دارا است و باید به او برای پاسداری از این ارزش‌‌ها کمک شود.

۵. کودک و نوجوان حق آشنایی و حفظ هویتِ اسلامی و ایرانی از جمله زبان و خط فارسی را دارد.

۶. کودک و نوجوان در استفاده از زبان، گویش، پوشش و اجرای آداب و سنت‌‌های قومی و محلی با رعایت موازین اسلامی، قوانین و انسجام ملی آزاد است.

۷. هویت دینی کودک تابع دین رسمی والدین می‌باشد و در صورتی که یکی از والدین مسلمان بود دین کودک تابع دین او خواهد بود.

ماده ۵ ـ حقوق خانوادگی

۱. دولت موظف است برای بهره‌مندی کودک و نوجوان از خانواده مشروع، قانونی و شایسته کلیه اقدامات و حمایت‌های لازم را انجام داده و از خانواده در مقابل زمینه‌های بروز ضعف، نابسامانی و ازهم‌پاشیدگی، حفاظت کند و در قالب ظرفیت‌ها و منابع خویش، از تأمین مراقبت و رشد کودک و نوجوان در خانواده، حمایت نماید.

۲. حضانت کودک و نوجوان بر عهده والدین بوده و در صورت فقدان یکی از آنها بر عهده دیگری است. دولت موظف به اتخاذ تدابیر و انجام اقدامات لازم در این امر می‌باشد.

۳. کودک و نوجوان حق «با خانواده بودن» را دارد و نباید از خانواده خود جدا شود مگر در مواردی که با تشخیص دادگاه صالح و با رعایت مصلحت و غبطه او، بودن در خانواده مخلّ سلامت جسمانی یا روانی و یا موجب انحراف اخلاقی وی باشد. در مواردی که خانواده فاقد شرایط مناسب برای نگهداری و رشد کودک یا نوجوان است دولت موظف است با تدابیر شایسته و به موقع نسبت به رفع مشکل خانواده اقدام نماید.

۴. برای سرپرستی از کودکان و نوجوانان بی‌‌سرپرست و یا دارای سرپرست فاقد صلاحیت، بستگان صالح، خانواده‌های داوطلب دارای صلاحیت و نهادهای صالح اجتماعی به ترتیب دارای اولویت می‌باشند. در هر صورت رعایت غبطه و مصلحت کودک و نوجوان با حمایت و نظارت دولت و دادگاه صالح لازم است.

۵. کودک و نوجوان حق ملاقات و ارتباط با والدین و بستگان خویش را دارد، مگر در مواردی که اعمال چنین حقی منافی غبطه و مصلحت او باشد. در مواردی که بنا بر حکم دادگاه صالح جداسازی وی از والدین یا یکی از آنها ضروری باشد، او از این حق محروم نخواهد بود مگر در مواردی که این امر سلامت جسمی، روانی و اخلاقی کودک یا نوجوان را به مخاطره اندازد.

۶. والدین باید کودک و نوجوان را نسبت به برقراری ارتباطات شایسته خانوادگی و اجتماعی از جمله روابط صمیمی با خواهر و برادر و سایر بستگان هدایت نمایند.

۷. کودک و نوجوان در احترام به والدین، اطاعت از دستورات مشروع آنها و رفتار نیکو با سایر اعضای خانواده با توجه به میزان رشد، مسئول می‌‌باشند.

۸. کودک و نوجوان حق بهره‌‌مندی از محبت و رفتار شایسته والدین به نحو عادلانه و متناسب با نیازهای مراحل رشد عاطفی را دارد. دولت موظف به اتخاذ تدابیر لازم و برنامه‌‌های آموزشی در این باره می‌‌باشد.

۹. والدین یا سرپرست قانونی باید کودک و نوجوان را با مراعات مصالح و منافع او و در پرتو ارزش‌‌های اخلاقی و احکام شرعی متناسب با مراحل مختلف رشد فکری، روانی و عاطفی او و منطبق با هویت جنسیتی وی، با همکاری یکدیگر تربیت نمایند و زمینه‌‌ها و عوامل مؤثر در ایجاد رذایل اخلاقی را در خانواده از بین ببرند.

۱۰. والدین باید کودک و نوجوان را برای بالندگی و خودکفایی و نیز مسئولیت‌پذیری متناسب با رشد فکری او تربیت نمایند.

۱۱. والدین در تربیت کودک و نوجوان از حق اعمال نظارت و دخالت بر رفتار او برخوردار بوده و حق دارند با استفاده از شیوه‌‌های تشویقی و در موارد لزوم بازدارنده با رعایت مصلحت و در چارچوب ضوابط شرعی عمل نمایند.

ماده ۶ ـ حقِ سلامت

۱. کودک و نوجوان از حق سلامت جسمی و روانی و نیز بهره‌مندی از استاندارد بهداشت‌ و زندگی سالم و تسهیلات‌ لازم‌ برای‌ درمان‌ بیماری‌ و توان‌بخشی برخوردار است.

۲. والدین و دولت باید در جهت مراقبت‌های دوران بارداری و حفظ سلامت جنین و جلوگیری از تعرض و آسیب به آن اقدامات شایسته را به عمل آورند.

۳. کودکان و نوجوانان را نمی‌‌توان موضوع تحقیق و آزمایش‌‌های پزشکی قرار داد، مگر در صورت نیاز برای سلامت و حیات آنان با رعایت ِموازین پزشکی، حقوقی و اخلاقی و رضایت ولی یا سرپرست قانونی وی. تا زمانی که می‌‌توان آزمایش‌‌های پزشکی را روی بزرگسالان انجام داد، نباید روی کودک و نوجوان این آزمایش‌‌ها انجام پذیرد.

۴. دولت ‌‌ موظف است برای برخورداری کودکان و نوجوانان از تسهیلات بهداشتی و خدمات درمانی استاندارد، به‌منظور پیشگیری از بیماری‌ها و درمان بیماری‌های جسمی و اختلالات روانی، اقدامات ذیل را به عمل ‌‌ آورد:

الف) پیش‌‌بینی و اجرای برنامه‌‌های لازم برای کاهش میزان مرگ‌ومیر نوزادان و کودکان.

ب) پیشگیری از ابتلای کودکان به بیماری‌های ارثی یا خطرناک از طریق مشاوره و انجام آزمایش پزشکی قبل از ازدواج و تقویت مراکز مشاوره ژنتیک.

ج) تأمین مراقبت پزشکی پیشگیرانه، کنترل بیماری و سوء‌تغذیه و نیز فراهم نمودن مراقبت بهداشتی لازم برای مادران در دوران بارداری، زایمان و شیردهی.

د) ارتقای آگاهی والدین در خصوص رفتارهای خطرناک آنان برای سلامت کودک و نوجوان از جمله مصرف مواد مخدر و مسکرات و دیگر مواد مضر.

ه) ترویج تغذیه نوزادان با شیر مادر.

و) پیشگیری از معلولیت و بیماری کودکان از طریق واکسیناسیون، شناسایی زودهنگام و پیشگیری از پیشرفت آنها و در صورت امکان درمان آنها.

ح) اقدامات لازم برای کاهش حوادث و مخاطرات نسبت به کودکان و نوجوانان و توجه به ایمنی آنان در محیط خانه، مراکز نگهداری و آموزشی و اجتماع.

ط) مبارزه با سوءتغذیه و بیماری‌ها در چارچوب مراقبت‌های بهداشتی اولیه از طریق استفاده از فناوری روزآمد و فراهم نمودن مواد غذایی مقوی و حلال، آب آشامیدنی سالم، هوای سالم و مقابله با خطرات ناشی از آلودگی محیط‌زیست.

ی) حمایت حقوقی و قضایی از زنان شاغل باردار و شیرده و ایجاد تسهیلات شغلی متناسب با مسئولیت‌‌های مادری

ک) حمایت ویژه از کودکان و نوجوانان دارای بیماری‌‌های خاص.

ل) توسعه عدالت بهداشتی ـ درمانی برای تضمین سلامت کودکان و نوجوانان در سراسر کشور

۵. هر کودک و نوجوان حق دارد در یک محیط سالم زندگی نماید. دولت و جامعه باید تمام اقدامات لازم را جهت حفاظت از منابع طبیعی و محیط‌زیست سالم برای نسل کنونی و نسل‌‌های آتی به عمل آورند.

۶. کودک و نوجوان از حق عفت و سلامت جنسی از طریق حفظ حریم‌‌های جنسی و جلوگیری از دسترسی به محرک‌‌های جنسی، محافظت از او در مقابل تعرضات جنسی، پیشگیری از رفتارهای حرام جنسی و درمان اختلالات جنسی بهره‌‌مند می‌‌باشد.

۷. کودکان در آستانه بلوغ، از حق آگاهی از احکام شرعی و فراگیری مهارت‌های مرتبط با بهداشت جنسی در چارچوب موازین شرعی و اخلاقی، متناسب با جنسیت خود برخوردارند. خانواده و دولت وظیفه دارند با رعایت حریم‌‌های جنسی و عفاف از هوشیارسازی زودهنگام غریزه جنسی آنان پیشگیری کنند.

۸. کودکان و نوجوانان معلول جسمی و ذهنی، حق بهره‌‌مندی از پرورش استعدادها و توانمندی‌‌ها و تسهیل مشارکت فعال و مؤثر در عرصه زندگی فردی، خانوادگی و اجتماعی را دارند.

۹. دولت موظف است امکانات و مراقبت‌‌های ویژه برای کودکان و نوجوانان معلول را متناسب با نوع معلولیت و استطاعت والدین یا سرپرست آنها، با رعایت احترام به کرامت انسانی و با توجه به منابع موجود تأمین و برنامه‌ریزی‌ نماید به نحوی که این کودکان و نوجوانان به صورت مؤثر به‌ آموزش‌، تربیت‌، تفریح و سرگرمی، خدمات‌ بهداشتی،‌ مراقبتی،‌ درمانی، خدمات‌ توان‌بخشی، آمادگی‌ برای‌ اشتغال‌ و رسیدن به استانداردهای زندگی و حضور فعال اجتماعی دسترسی داشته‌ باشند.

ماده ۷ ـ حق تفریح، بازی و ورزش

۱. کودک و نوجوان حق دارد متناسب با سن و جنس خود از تفریح، بازی‌‌ و ورزش که زمینه‌‌ رشد جسمی، روانی، اجتماعی، اخلاقی و معنوی او را فراهم آورده و متناسب با فرهنگ ملی و اسلامی باشد برخوردار شود.

۲. کودک و نوجوان حق دارد از اسباب‌‌بازی‌‌های استاندارد مطابق با نیازمندی‌‌های خود و توانمندی سرپرست قانونی خویش بهره‌‌مند شود.

۳. کودک و نوجوان از حق دسترسی به امکانات و فضاهای بازی، ورزش و تفریح امن و استاندارد برخوردار است. دولت موظف است در این باره، زمینه‌‌ها و بسترهای مناسب را به‌ویژه برای اوقات فراغت فراهم آورد.

ماده ۸ ـ حقوق فرهنگی، آموزشی و تربیتی

۱. تربیت و آموزش صحیح، حق کودک و نوجوان است و مسئولیت آن بر عهده والدین یا سرپرست قانونی و نیز دولت است و شامل موارد ذیل می‌شود:

الف) تأمین سلامت معنوی، تقویت شناخت و ایمان به خداوند، آموزش قرآن و اعتقادات و تثبیت آموزه‌‌های دین اسلام؛

ب شناخت و تقویت فضائل اخلاقی مبتنی بر تقوای الهی و مصونیت از انحرافات اعتقادی و ناهنجاری‌‌های فرهنگی و اخلاقی؛

ج) آموزش احکام و آداب زندگی فردی، خانوادگی و اجتماعی مبتنی بر آموزه‌‌های دینی؛

د) کسب مهارت‌های لازم برای داشتن زندگی مسئولانه در جامعه همراه با احترام به ارزش‌‌های مذهبی و ملی؛

هـ) شناخت ارزش‌ها و هنجارهای مربوط به محیط‌زیست و استفاده بهینه از آن؛

۲. دولت موظف است در راستای تأمین حقوق آموزشی، تربیتی و فرهنگی کودکان و نوجوانان اقدامات ذیل را به عمل آورد:

الف) دسترسی به آموزش رایگان از دوره ابتدایی تا پایان دوره متوسطه و مقابله با محرومیت از تحصیل یا اجبار به ترک آن؛

ب) تسهیل دستیابی کودک و نوجوان به امکانات و ابزار نوین علمی و آموزشی؛

ج) فراهم نمودن فرصت برای کودکان و نوجوانان جهت کشف استعدادها و شناسایی و پرورش کودکان و نوجوانان دارای استعداد درخشان در زمینه‌‌های گوناگون؛

د) تأسیس، گسترش و تقویت امکانات و مراکز فرهنگی مختص کودک و نوجوان با رعایت ضوابط اسلامی؛

هـ) ایجاد و گسترش رشته‌‌های تخصصی مرتبط با کودکان و با تأکید بر مبانی اسلامی ـ ایرانی در مراکز آموزش عالی حوزوی و دانشگاهی؛

و) ارائه محتواهای آموزشی و تربیتی برای والدین و مربیان کودک و نوجوان

۳. کودک و نوجوان حق دسترسی به اطلاعات، به ویژه اطلاعات مربوط به سلامت جسمی، روانی و رشد اخلاقی و معنوی متناسب با سطح درک خویش را دارد و در این خصوص دولت موظف به انجام اقدامات زیر است:

الف) حمایت از تولید محصولات علمی و فرهنگی برای آنها یا مرتبط با آنان به‌ویژه در رسانه‌‌های جمعی و گسترش فرهنگ مطالعه مفید در کودکان؛

ب) تأسیس و حمایت از کتابخانه‌ها و مراکز پرورش و رشد کودک و نوجوان و بهره‌‌گیری از ظرفیت مساجد و دیگر مراکز دینی در راستای تأمین حقوق تربیتی آنان؛

ج) بهره‌‌گیری هدفمند و مناسب از همکاری‌‌های داخلی و بین‌‌المللی در تولید، تبادل و انتشار مطالب مفید برای کودکان و نوجوانان به‌ویژه از منابع اسلامی؛

د) توجه خاص به نیازهای زبانی کودکان با در نظر گرفتن تفاوت‌های زبانی؛

هـ) تشویق رسانه‌‌های جمعی بر توجه خاص به نیازهای مربوط به کودکان و نوجوانان دارای نیازهای خاص مانند معلولین یا ایتام؛

و) حمایت و مراقبت از کودکان و نوجوانان در برابر اطلاعات، محصولات و آثار مضرّ به سلامت جسمی، روانی، اخلاقی یا معنوی آنان و تهیه راهنمای مناسب در این باره؛

۴. کودک و نوجوان از حق شرکت در اجتماعات و مجامع اعم از عبادی، فرهنگی و سیاسی در چارچوب قانون و شرع برخوردار است.

۵. هر کودک یا نوجوان از مالکیت آثار فکری خود از جمله دستاوردهای علمی، ادبی و هنری خویش برخوردار است.

ماده ۹ ـ حقوق اقتصادی

۱. کودک از زمان انعقاد نطفه، از حقوق مالی برخوردار است و مالکیت وی مشروط بر این است که زنده متولد شود و حق تصرف وی در اموال و حقوق مالی خود مشروط به اهلیت قانونی است.

۲. تأمین هزینه‌‌های لازم و متعارف کودک و نوجوان از طریق حلال بر عهده ولی یا سرپرست قانونی او است در صورتی که وی دارای تمکن مالی باشد ولی قهری می‌‌تواند با رعایت مصلحت او هزینه‌‌های مزبور را از اموال وی اخذ نماید و دولت باید اقدامات قانونی و حمایتی مؤثر در خصوص التزام والدین یا سرپرست قانونی او به ایفای این تعهدات را اتخاذ کند در مواردی که کودک یا نوجوان و مسئول تأمین هزینه‌‌های وی فاقد تمکن مالی باشند دولت موظف به حمایت از آنان است.

۳. کودک و نوجوان از حق تربیت اقتصادی از قبیل: آشنایی با قوانین و احکام شرعی، تقویت روحیه احسان و انفاق به نیازمندان، فراگیری الگوی مصرف، حرفه‌‌آموزی متناسب با سن، جنسیت و سایر شرایط خود برخوردار است.

۴. کودک و نوجوان از حق تأمین اجتماعی برخوردارند. دولت موظف است امکانات و شرایط لازم برای تأمین این حق را فراهم نماید.

۵. اشتغال کودک قبل از رسیدن به سن قانونی کار ممنوع است.

۶. نوجوان پس از رسیدن به سن قانونی کار متناسب با سن، جنسیت و توانایی با اذن ولی و سرپرست قانونی، از حق اشتغال برخوردار است. اشتغال او در هرگونه کار خطرناک یا کاری که از تحصیل وی ممانعت کند یا مضر به سلامتی یا رشد جسمی یا روانی او باشد ممنوع است و باید از شرایط کار مناسب و دریافت دستمزد عادلانه برخوردار باشد.

ماده ۱۰ ـ حقوق قضایی

۱. کودکان و نوجوانان بدون لحاظ جنسیت، قومیت، موقعیت اجتماعی یا اقتصادی خود یا خانواده‌‌ی خویش در برابر قانون مساوی هستند.

۲. کودک قبل از رسیدن به سن بلوغ فاقد مسئولیت کیفری است. لیکن در صورت ضرر رساندن به دیگران دارای مسئولیت مدنی است.

۳. نوجوان نسبت به هرگونه محرومیت از آزادی از قبیل احضار، جلب، بازداشت، حبس، از مصونیت برخوردار است مگر به موجب قانون و در محدوده قانون.

۴. نوجوانی که‌ متهم به‌ ارتکاب بزه شود، در راستای دادرسی عادلانه از حقوق زیر برخوردار است:

الف) اصل بر برائت او است مگر آنکه فعل یا ترک فعل ارتکابی وی طبق‌ قانون،‌ بزه بوده و مطابق با قانون نیز به اثبات برسد؛

ب) حق اطلاع یافتن سریع از اتهامات وارده به‌صورت مستقیم یا از طریق والدین و سرپرست قانونی؛

ج) حق برخورداری از ضابط ویژه کودکان و نوجوانان؛

د) حق رسیدگی به اتهام توسط مقام یا مرجع قضایی تخصصی با حضور وکیل و با برخورداری از معاضدت حقوقی و قضایی و رایگان بودن این خدمات در صورت فقدان تمکن مالی؛

ه) عدم اجبار به ادای شهادت و اعتراف به ارتکاب جرم؛

و) غیرعلنی بودن کلیه مراحل رسیدگی و محرمانه بودن اطلاعات مرتبط با پرونده؛

۵. نوجوانی که محکوم به ارتکاب بزه شود مطابق قانون مجازات خواهد شد و از حقوق زیر نیز برخوردار است:

الف) امکان اعتراض به رأی و تجدیدنظرخواهی (قبل از محکومیت نهایی)

ب) بهره‌مندی از مراکز اصلاح و تربیت استاندارد و برخورداری از آموزش، پرورش و رفتار مطابق با کرامت انسانی و متناسب با مقتضیات و شرایط سنی؛

ج) ارتباط با اعضای خانواده و نیز قیم و سرپرست از طریق ملاقات، تماس تلفنی و نامه‌نگاری مگر اینکه طبق قانون، این امر، خلاف مصلحت او باشد؛

ماده ۱۱ ـ حق امنیت

۱. کودک از بدو تولد در برابر تمام اشکال استثمار و سوءاستفاده مصونیت دارد. تحقیر، شکنجه بدنی و روانی او ممنوع است.

۲. در حمایت از امنیت کودک و نوجوان باید تدابیر ذیل انجام پذیرد:

الف) پیشگیری و مقابله با ربوده شدن، فروش و یا قاچاق کودکان و نوجوانان به هر شکل و یا با هر هدف؛

ب) پیشگیری و مقابله با تکدی‌‌ گری کودکان و نوجوانان؛

ج) پیشگیری و مقابله با استفاده کودکان و نوجوانان از مواد مخدر، روان‌گردان‌ها، مسکرات و مواد مضر و یا به کارگیری آنان در تولید، قاچاق، ترویج و یا خریدوفروش و یا نگهداشت آن؛

د) پیشگیری و مبارزه با جرائم جنسی علیه کودک یا نوجوان و ارائه آثار مستهجن به او از جمله از طریق فضای مجازی یا استفاده از او برای تهیه، توزیع، فروش و نگهداری این آثار؛

ه) تشدید مجازات افراد ترغیب‌کننده، آموزش‌دهنده یا به کارگیرنده کودکان و نوجوانان به انواع جرائم

۳. کودکان و نوجوانان قربانی تمام اشکال استثمار و سوءاستفاده، برای تسریع بهبود جسمی و روحی و تسهیل بازگشت به زندگی سالم اجتماعی از حق بهره‌‌مندی از اقدامات لازم متناسب با نظام تعلیم و تربیت اسلامی برخوردارند.

۴. در جنگ‌‌ها و مناقشات مسلحانه؛ خانه، خانواده، مدارس، محل تجمع و نگهداری کودکان مانند مهدکودک‌ها یا مدارس دارای مصونیت می‌‌باشند؛ و در حملات نظامی و بلایای طبیعی باید از کودکان و نوجوانان حمایت ویژه به عمل آید.

استفاده از کودکان در مناقشات مسلحانه ممنوع می‌‌باشد.

کودکان و نوجوانان آواره، پناهنده، مهاجر و فاقد تابعیت باید در چارچوب قانون مورد حمایت قرار گیرند.

ماده ۱۲ ـ حق کودکان اقلیت‌های دینی

کودکان و نوجوانان متعلق به اقلیت‌‌های دینی شناخته‌شده در قانون اساسی، حق آزادی انجام مراسم و تعلیمات دینی و امور مربوط به احوال شخصیه بر طبق آیین خود در محدوده قانون را دارا می‌باشند.

ماده ۱۳ ـ

الف) کلیه دستگاه‌‌های مرتبط با امور کودکان و نوجوانان برحسب وظایف دستگاهی و سازمانی ‌‌باید با اتخاذ تدابیر قانونی، تصمیمات و برنامه‌‌ریزی راجع‌به آنان، مواد مندرج در این سند را اعمال نمایند.

ب) این سند مبنای معرفی و تبیین جایگاه کودکان و نوجوانان در نظام جمهوری‌‌ اسلامی ‌‌ایران در مجامع بین‌‌المللی قرار می‌‌گیرد و از تاریخ تصویب، مفاد مرتبط با کودکان و نوجوانان در معاهدات بین‌‌المللی در راستای این سند قابل اجراست و قوانین و برنامه‌‌های مغایر نیز باید اصلاح شود.

ماده ۱۴ ـ این سند مشتمل بر کلیات، مقدمه و ۱۴ ماده در جلسه ۸۰۶ مورخ ۱۳۹۷/۱/۲۱ شورای‌عالی انقلاب فرهنگی به تصویب رسید.

رئیس‌جمهور و رئیس شورای‌عالی انقلاب فرهنگی ـ سید ابراهیم رئیسی

نوشتهٔ بعدی

سایر مصوبات دهه سوم شهریور 1400

نوشتهٔ پیشین

آرای وحدت رویه دهه سوم شهریور 1400